Sprawozdanie Zarządu z działalności GK JSW S.A. za 2012 rok

4.4. Ważniejsze osiągnięcia w dziedzinie badań i rozwoju

Ważniejsze projekty realizowane w górnictwie przez Jednostkę dominującą

W 2012 roku Jednostka dominująca prowadziła szereg projektów w kierunku zwiększenia efektywności działalności. Prace prowadzone były zarówno we własnym zakresie jak i we współpracy z zewnętrznymi jednostkami. Do ważniejszych projektów realizowanych w górnictwie przez JSW S.A. należy zaliczyć:

1. Działania w zakresie zwiększenia efektywności odmetanowania:
   • na zlecenie JSW S.A. Kopalnia Doświadczalna Barbara Głównego Instytutu Górnictwa realizuje pracę pod tytułem: Opracowanie koncepcji odmetanowania wyprzedającego pokładów węgla oraz analiza możliwości zastosowania chodników drenażowych do odmetanowania eksploatacyjnego wraz z oceną skuteczności odgazowania złoża w warunkach JSW S.A. Aktualnie zakończone zostało zlecenie dla kopalni Budryk dotyczące rejonu projektowanej ściany B-10 w pokładzie 401,
   • w oparciu o projekt zrealizowany przez Kopalnię Doświadczalną Barbara Głównego Instytutu Górnictwa, w kopalni Krupiński wprowadzono nowe w JSW S.A. rozwiązanie odmetanowania rejonu ściany w eksploatacji, poprzez wykonanie chodnika drenażowego dla ściany B-11 w pokładzie 348. Aktualnie ściana B-11 jest w początkowym okresie eksploatacji i dotychczas uzyskiwane wyniki ujęcia metanu potwierdzają skuteczność tej metody.
2. W kopalni Pniówek zastosowano po raz pierwszy w polskim górnictwie zautomatyzowany kompleks ścianowy przeznaczony do eksploatacji pokładów o małej i średniej miąższości, pozwalający osiągnąć znacznie wyższe wydobycie niż uzyskiwane dotychczas w ścianach o podobnych parametrach. W kompleks ten została wyposażona ściana C-1 w pokładzie 404/1 kopalni Pniówek. Zastosowanie tego kompleksu pozwoliło na ograniczenie liczby pracowników w strefie największego zagrożenia, automatyzacje wydobycia, monitorowanie liczby pracowników zatrudnionych w rejonie ściany oraz zachowanie wymaganych norm bezpieczeństwa w bardzo trudnych warunkach górniczo-geologicznych występujących w rejonie eksploatacji ściany C-1. Aktualnie kompleks ten jest przygotowywany do przerzutu do ściany C-2.
3. W kopalni Borynia-Zofiówka-Jastrzębie Ruch Jas-Mos przygotowywane są próby ruchowe, opracowanego w Grupie Kapitałowej KOPEX, kompleksu ścianowego do wybierania niskich pokładów o nazwie MIKRUS. Jest to innowacyjne, niespotykane do tej pory rozwiązanie, przeznaczone do eksploatacji cienkich pokładów o miąższości 1,1m – 1,5m. system wyposażono w głowicę urabiająco–ładującą GUŁ-500 z dwoma organami urabiającymi, która jest przemieszczana po przenośniku ścianowym RYFAMA S-850N wzdłuż ociosu węglowego przy pomocy systemu cięgnowego pod sekcjami obudowy zmechanizowanej typu KOPEX-095/17-POz. Całość kompleksu jest zasilana i sterowana przez zintegrowany system wyposażony w centralny pulpit umieszczony na stanowisku operatora, który zlokalizowany jest w chodniku odstawczym. Zastosowanie tego kompleksu podnosi bezpieczeństwo pracy, gdyż eliminuje konieczność przebywania pracowników w ścianie, a zastosowanie głowic urabiających zamiast struga daje możliwość zwiększenia wydajności i niezawodności urabiania w trudnych warunkach górniczo-geologicznych.
4. W kopalniach JSW S.A. wprowadzono w szerokim zakresie systemy mechanicznego opylania wyrobisk pyłem kamiennym, oparte na urządzeniach opylających typy PK-900 POLKO, DROMADER, SMYK, JAMNIK. Opylanie pyłem kamiennym wyrobisk jest skuteczną metodą zwalczania zagrożenia wybuchem pyłu węglowego. Wprowadzenie urządzeń do mechanicznego opylania zwiększa wydajność opylania, zmniejsza ilość pracowników zatrudnionych do wykonywania stref opylania, a jednocześnie zapewnia lepsze pokrycie stropu i ociosów wyrobisk pyłem kamiennym, przy jego mniejszym zużyciu w stosunku do opylania ręcznego.
5. Nawiązano współpracę w zakresie technicznym z OKD w Ostrawie. W ramach tej współpracy powołano zespoły robocze, których celem jest współpraca techniczna i wymiana doświadczeń w wymienionych tematach miedzy JSW S.A. a OKD w Ostrawie. Kopalnie OKD funkcjonują w zbliżonych warunkach górniczo-geologicznych oraz technicznych i zdaniem Zarządów JSW S.A. i OKD współpraca taka jest uzasadniona i celowa. Powołanie zespołów roboczych jest realizacją ustaleń podjętych na spotkaniach w listopadzie 2012 r. Zespoły robocze zostały powołane w pięciu zakresach tematycznych:
   • zagrożenia metanowego i odmetanowania,
   • zagrożenia tąpaniami,
   • doboru obudowy i utrzymania wyrobisk chodnikowych,
   • monitoringu ludzi, maszyn i urządzeń,
   • klimatyzacji,
   • robót strzałowych.
6. Jednostka dominująca w 2012 roku przystąpiła do konsorcjum realizującego, w ramach Funduszu Badawczego dla Węgla i Stali, projekt pod tytułem: Zaawansowane systemy obudowy górniczej dla poprawy kontroli górotworu w warunkach dużych naprężeń, w skład którego wchodzi projekt: Obudowa wyrobisk przyścianowych na głębokości poniżej 1000m. Koordynatorem projektu Zaawansowane systemy obudowy (…) jest Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, zaś partnerami zagranicznymi są DMT z Niemiec, Gecontrol z Hiszpanii, Armines z Francji, OKD z Czech, University of Nottingham oraz UK COAL z Wielkiej Brytanii.
7. Kontynuując proces unifikacji wybranych maszyn, urządzeń i sprzętu stosowanego w kopalniach spółki, Jednostka dominująca w 2012 roku:
   • nawiązała współpracę i podpisała stosowną umowę z Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach na wykonanie dokumentacji technicznej szyn do kolejek podwieszanych dla potrzeb kopalń JSW S.A. Posiadanie powyższej dokumentacji (co nastąpi na przełomie lat 2013/2014) umożliwi zaopatrzenie kopalń Jednostki dominującej w jednolite trasy szyn, uprości i przyspieszy procedury przetargowe oraz w konsekwencji poprawi efektywność pracy,
   • nabyła dokumentację techniczną typoszeregów odrzwi do dowierzchni ścianowych (rozcinek rozruchowych) i w oparciu o nią prowadzi zakupy przedmiotowych odrzwi,
   • nabyła dokumentacje techniczne strzemion dwujarzmowych i rozpór rurowych, i w oparciu o nie prowadzi zakupy przedmiotowych akcesorii obudowy chodnikowej,
   • kontynuowała, w oparciu o własną dokumentację techniczną wozów kontenerowych, w ramach Grupy, produkcję tych wozów. Jest to jeden z elementów programu modernizacji transportu podziemnego kopalń Jednostki dominującej.

Ważniejsze projekty realizowane przez spółki Grupy

1. W SEJ realizowane były następujące zadania:
   • opracowano koncepcje techniczno-ekonomiczne przyszłego funkcjonowania EC Moszczenica w celu dostosowania obiektu do wymagań ochrony środowiska po 2016 roku oraz uzyskania pozytywnego wyniku ekonomicznego,
   • optymalizacja sieci c.o. miasta Jastrzębie-Zdrój,
   • prowadzono rozmowy w celu zawiązania konsorcjum naukowo-przemysłowego z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie dla realizacji projektu: Procesy i technologie zmierzające do ograniczenia oraz eliminacji emisji CO2 pochodzącego z procesów spalania paliw kopalnych,
   • prowadzono rozmowy w celu zawiązania konsorcjum naukowo-przemysłowego z Parkiem Naukowo-Technologicznym Euro-Centrum – przygotowania do wdrożenia projektu odzysku ciepła z wód kopalnianych,
   • koncepcja uruchomienia pilotażowej elektrowni fotowoltaicznej o mocy 1MW.
2. W JZR realizowane były następujące zadania:
   • w ramach projektowania konstrukcji obudów zmechanizowanych została opracowana dokumentacja konstrukcyjna modernizacji podzespołów obudowy GLINIK 10/25-POz do postaci obudowy JZR-11/25-POz sekcje liniowe i JZR-11/25-POz/S sekcje skrajne, opracowano własne rozwiązanie konstrukcyjne nadstawki podwyższającej zakres prac obudowy FAZOS 17/37-POz1 o 600mm, a także opracowano modyfikację układu przesuwnego do współpracy sekcji z przenośnikiem ścianowym typu TAGOR-2/850 oraz wprowadzono możliwość zabudowy elementów służących do korekcji trasy przenośnika,
   • w ramach projektowania i wytwarzania kontenerowych wozów kopalnianych w lipcu 2012 r. sprzedano na rzecz Jednostki dominującej zmodyfikowaną dokumentację techniczną wozów kontenerowo-materiałowych typu JZR 2014. W październiku 2012 r. rozpoczęto prace projektowe nowego wozu kontenerowego przeznaczonego do transportu chodnikowej obudowy łukowej, a także do transportu materiałów długich.
3. JSK współpracując z Politechniką Śląską, Instytutem Kolejnictwa oraz firmą Prvni Signalni z Czech podpisała porozumienie na udostępnienie poligonu doświadczalnego dla komputerowego sterowania ruchem kolejowym MODEST-GEMINI. Celem prac jest utworzenie w kolejnych latach Lokalnego Centrum Sterowania.
4. W WZK Victoria w 2012 roku zakończono prace związane z wdrożeniem nowoczesnej technologii oczyszczania gazu koksowniczego z siarki i amoniaku poprzez absorpcję i katalityczne spalanie w instalacji Clausa.
5. W 2012 roku PGWiR, przeprowadziło rozbudowę systemu telemetrycznego umożliwiającego wizualizację procesów technologicznych pompowania wód słonych, a także zdalne sterowanie procesami pompowymi.
6. Przez Polski Koks S.A. realizowana jest inwestycja pn. Budowa Zakładu Produkcji Kompozytowych Paliw Stałych w Polskim Koksie S.A., która jest wynikiem realizacji postanowień Programu badawczo-rozwojowego pn. „Czyste powietrze dla Śląska”, którego uczestnikami są: Polski Koks S.A., Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., Politechnika Śląska, Instytut Chemicznej Przeróbka Węgla oraz Stowarzyszenie Klaster Kotlarski. Celem nadrzędnym Programu jest połączenie potencjału naukowego i technicznego stron porozumienia dla realizacji zadań badawczych, rozwojowych i technologicznych w zakresie ekologicznego spalania produktów Grupy Węglowo-Koksowej JSW.