Sprawozdanie Zarządu z działalności GK JSW S.A. za 2012 rok

4.1. Czynniki ryzyka i zagrożeń

Grupa Kapitałowa w każdym obszarze swojej działalności jest narażona na występowanie różnego rodzaju ryzyk. Podejmowane działania w głównym obszarze działalności ze względu na duże ryzyko oraz zmienność warunków górniczo-geologicznych (podziemne warunki eksploatacji złóż) obarczone są dużym ryzykiem. Zmienność przepisów prawa w zakresie eksploatacji złóż oraz ochrony środowiska naturalnego, przepisów podatkowych jak i ich interpretacje, stanowią ryzyko wprowadzenia dodatkowych obostrzeń finansowych zarówno dla Jednostki dominującej, jak i dla Grupy.

 

Jednostka dominująca podjęła w 2012 roku szereg działań mających na celu modyfikację i rozwój funkcjonującego Systemu Zarządzania Ryzykiem Korporacyjnym. W wyniku wspomnianych prac wypracowane zostały propozycje rozwiązań systemowych zarządzania ryzykiem, oparte na praktykach systemów COSO, FERMA oraz ISO, przy jednoczesnym uwzględnieniu wysokich wymagań JSW S.A. i specyfiki jej funkcjonowania. Efektem tych prac są zatwierdzone przez Zarząd JSW S.A. w grudniu 2012 r., a wdrożone i przyjęte do stosowania w styczniu 2013 r., Polityka oraz Procedury Zarządzania Ryzykiem Korporacyjnym. Stanowią one kompleksowy opis sformalizowanego systemu zarządzania ryzykiem korporacyjnym, spełniający najwyższe standardy zarządzania ryzykiem, którego celem jest:

• identyfikacja potencjalnych zdarzeń mogących wywrzeć negatywny wpływ na Jednostkę dominującą,
• utrzymanie ryzyka w ustalonych granicach oraz
• rozsądne zapewnienie realizacji celów biznesowych.

Zarządzanie ryzykiem jest procesem ciągłym. Dynamicznie zmieniające się otoczenie gospodarcze Grupy wymusza konieczność prowadzenia stałego procesu rewizji i aktualizacji rejestru ryzyk.

W 2012 roku decyzją Zarządu w strukturach organizacyjnych JSW S.A. utworzono stanowisko Pełnomocnika ds. Zarządzania Ryzykiem, w pełni dedykowane do koordynowania zadań związanych z Systemem Zarządzania Ryzykiem Korporacyjnym. W ramach realizowanych zadań Pełnomocnik wspólnie z właścicielami ryzyk, działając w oparciu o ww. procedury oraz politykę zarządza ryzykami, m.in. analizując obowiązujące mechanizmy kontrolne ograniczające ryzyko, zasady pomiaru ekspozycji na poszczególne ryzyka i wypracowuje rekomendacje dla aktualnych planów reakcji na ryzyko.

Niżej przedstawiono ryzyka, które jeżeli kiedykolwiek wystąpią, mogą mieć istotny negatywny wpływ na działalność Grupy, jej wyniki lub sytuację finansową, powodując spadek wartości i kursu notowań akcji. Dodatkowe czynniki ryzyka, które obecnie nie są znane lub które są obecnie uważane za nieistotne mogą także mieć istotny negatywny wpływ na działalność Grupy, jej sytuację finansową i wyniki działalności.

Wśród czynników ryzyka, na które narażona jest Grupa Kapitałowa, a na które zwraca się szczególną uwagę są m.in.:

4.1.1. Czynniki związane z działalnością i otoczeniem rynkowym Grupy

Zarządzanie ryzykiem rynkowym ma na celu ograniczenie niepożądanych wpływów zmian czynników ryzyka rynkowego na przepływy pieniężne oraz osiągane wyniki. Do najważniejszych ryzyk rynkowych oraz ryzyk związanych z prowadzoną działalnością należy zaliczyć:

Sytuacja gospodarcza na świecie

Wzrost gospodarczy determinuje sytuację na rynku węgla, koksu i stali. Nierównomierny poziom światowego PKB, globalne spowolnienie gospodarcze, w szczególności w Europie, gdzie dodatkowym obciążeniem dla zwalczania kryzysu były i wciąż są problemy finansowe w strefie euro, głównie w Grecji, Hiszpanii i Portugalii, spowodowały ograniczenie w produkcji stali. Spadek produkcji stali w krajach Unii Europejskiej w 2012 roku w stosunku do roku ubiegłego wynosił 4,7%. Konsekwencją tej sytuacji było zmniejszenie zapotrzebowania na surowce do produkcji stali i koksu, tj. odpowiednio koksu i węgla koksowego. Zmniejszenie konsumpcji koksu przez przemysł stalowy oparty o wielkie piece spowodował, że rok 2012 był bardzo trudny dla koksownictwa. W Europie wyłączonych było 20 spośród 74 wielkich pieców, a wykorzystanie mocy produkcyjnych wynosiło tylko ok. 75%.

Nadpodaż węgla i koksu na rynku Unii Europejskiej

W ostatniej dekadzie, rosnący globalny rynek węgla oraz wzrastające zapotrzebowanie na węgiel na całym świecie przyciągały nowych inwestorów do przemysłu węglowego. Powstało wiele nowych kopalń oraz rozbudowano już istniejące w innych krajach, przyczyniając się do zwiększania mocy produkcyjnych na całym świecie. Światowa produkcja węgla wzrasta niezwykle dynamicznie, od poziomu 4,6 mld ton w 2000 roku do 7,8 mld ton w 2011 roku. Ponadto wzrost cen węgla, jaki miał miejsce od początku 2003 roku, zachęcił nowych oraz dotychczasowych międzynarodowych producentów węgla do zwiększania swoich mocy produkcyjnych.

Nadpodaż węgla i koksu na rynkach światowych lub na rynku krajowym może spowodować znaczny spadek cen na węgiel i koks i mieć istotny niekorzystny wpływ na działalność, wyniki oraz sytuację finansową Grupy.

W dobie utrzymującego się spowolnienia gospodarczego, skutkującego szukaniem nowych rynków zbytu, obniżaniem ceny surowca, czy też lokowaniem zapasów węgla czy koksu na składowiskach, w 2012 roku ryzyko to dotknęło Grupę w dosyć istotny sposób. Zapasy węgla w Grupie w 2012 roku wzrosły o 684,0 tys. ton w stosunku do roku 2011.

Jednocześnie spadek produkcji stali w krajach Unii Europejskiej również wpłynął na zmniejszenie sprzedaży koksu. Spadek zapotrzebowania na koks na rynku europejskim zauważalny był w szczególności w IV kwartale 2012 r., kiedy produkcja stali była niższa, a producenci stali wstrzymywali zakupy w oczekiwaniu na zachowanie rynku po spodziewanym dostosowaniu się Chin do zaleceń Światowej Organizacji Handlu w zakresie zniesienia ograniczeń handlu surowcami. Skutkiem sytuacji rynkowej było obniżenie stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych koksowni oraz wzrost poziomu zapasów koksu.

Sprzedaż na rzecz stosunkowo niewielkiej liczby głównych klientów z Unii Europejskiej i znacząca dekoniunktura w gospodarce europejskiej, spadek zużycia węgla przez odbiorców Grupy z tego regionu lub brak możliwości wyegzekwowania płatności od nich

Znacząca dekoniunktura w gospodarce europejskiej, w szczególności w branży stalowej i koksowniczej, może mieć istotny, niekorzystny wpływ na działalność, jej wyniki i sytuację finansową Grupy. Dodatkowo, jeżeli jeden lub większa liczba największych odbiorców Grupy zmniejszy wolumen kupowanego węgla lub koksu lub nie przedłuży umów dostawy, może to mieć istotny, niekorzystny wpływ na działalność, wyniki i sytuację finansową Grupy. Ponadto, terminowe płatności zależą od wielu czynników znajdujących się poza kontrolą Grupy.

Udział przychodów ze sprzedaży produktów Grupy w 2012 roku dla pięciu odbiorców w segmencie Węgiel i Koks został opisany w Punkcie 2.3. niniejszego sprawozdania.

Spadek lub zmienność cen węgla i koksu

Głównym czynnikiem wpływającym na krajowe i międzynarodowe ceny węgla i koksu jest ogólny popyt i podaż na te produkty. Popyt na główne produkty Grupy może podlegać wpływom globalnych cyklów gospodarczych, wydarzeń politycznych, siły wyższej i jest uzależniony od poziomu zapotrzebowania na węgiel koksowy i koks ze strony branży metalurgicznej i koksowniczej. Wahania cen wywierają bezpośredni wpływ na wyniki operacyjne i finansowe Grupy.

Grupa doświadczała w przeszłości istotnych wahań cen węgla koksowego i jest przekonana, że istnieje prawdopodobieństwo występowania takich wahań także w przyszłości.

Spowolnienie gospodarcze na świecie miało swoje odbicie w drastycznym spadku cen benchmarkowych węgla koksowego hard, gdzie cena sukcesywnie spadała z 330 USD/t w II kwartale 2011 r. do 170 USD/t w IV kwartale 2012 r. (-160 USD/t; -48,5%). Grupa, wiodący w Europie producent węgla hard, także dotkliwie odczuła tę obniżkę, uzyskując w rezultacie średnią zewnętrzną cenę sprzedaży węgla w 2012 roku niższą o 14,1% w porównaniu do 2011 roku.

Natomiast uzyskana średnia cena koksu na bazie FCA w 2012 roku była niższa o 19,0% niż w 2011 roku. Trendy cenowe i skala spadku cen uzyskanych w JSW S.A. były porównywalne z notowaniami cen koksu na rynku europejskim (według Coke Market Report).

Ryzyka operacyjne, które mogą spowodować spadek produkcji lub wzrost kosztów produkcji węgla

Poziom wydobycia węgla przez Grupę podlega uwarunkowaniom operacyjnym i zdarzeniom będącym poza jej kontrolą, które mogą zakłócić jej działalność i wpłynąć na wysokość produkcji poszczególnych kopalń w różnych okresach. Działalność wydobywcza Grupy podlega przede wszystkim wpływowi uwarunkowań górniczych, które obejmują m.in.:

• trudne warunki geologiczne, takie jak zaburzenia ciągłości złóż charakteryzujących się zmiennością i nieregularnością, które mogą w większym zakresie niż przewidywano ograniczyć efektywność eksploatacji parcel ścianowych;
• wyższy od wielkości prognozowanych poziom zagrożeń naturalnych, który może zmniejszyć możliwości wydobywcze poszczególnych ścian wydobywczych;
• wypadki w kopalniach, pożary, wybuchy i zapalenia metanu, wybuchy pyłu węglowego, wyrzuty metanu i skał oraz opady i obwały skał;
• awarie maszyn i urządzeń służących do wydobycia i procesów przeróbczych.

Pomimo, iż Grupa zrealizowała wiele działań zwiększających bezpieczeństwo, ryzyka te mogą wzrosnąć w szczególności, w związku ze wzrostem głębokości eksploatacji w kopalniach Grupy.

Ponadto, do zdarzeń i uwarunkowań, które mogą mieć wpływ na wielkość produkcji oraz w szczególności na wzrost kosztów, należy zaliczyć zmiany przepisów prawnych dotyczących branży węglowej.

Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje nowa ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Aktualnie trwają prace nad przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Spodziewane jest zaostrzenie przepisów regulujących kwestie wydobycia węgla w warunkach występowania zagrożeń naturalnych. Grupa podjęła, co prawda, działania wyprzedzające mające na celu umożliwienie osiągnięcia zakładanego poziomu wydobycia, jednakże do chwili ukazania się ostatecznej treści przepisów trudno ocenić, jaki będą one miały wpływ na zdolności wydobywcze kopalń Grupy i koszty wydobycia.

Ilość i jakość węgla wydobywanego przez Grupę mogą być niższe, niż oczekiwane przez odbiorców

Szacunki dotyczące zasobów węgla w sposób nieunikniony zawierają określony poziom niepewności i zależą w pewnym stopniu od przyjętych kryteriów geologicznych, cen węgla, założeń dotyczących kosztów oraz danych statystycznych, które mogą się ostatecznie okazać niedokładne. W rezultacie szacunki dotyczące zasobów węgla są regularnie weryfikowane w oparciu o przebieg bieżącej produkcji lub inne nowe informacje, w związku z czym należy oczekiwać, że będą ulegać zmianie. Jeżeli faktyczne zasoby Grupy okażą się niższe od obecnych szacunków, może to niekorzystnie wpłynąć na działalność, wyniki działalności i sytuację finansową Grupy.

Ilość i jakość koksu produkowanego przez Grupę mogą być niższe, niż oczekiwane przez odbiorców

Na zdolności produkcyjne baterii koksowniczych może wpłynąć szereg czynników pozostających poza kontrolą Grupy. Prognozy te, w sposób nieunikniony, zawierają pewien poziom niepewności i w tym zakresie zależą od przyjętych założeń ekonomicznych i technicznych, które mogą ostatecznie okazać się nieprecyzyjne. W rezultacie, oszacowania dotyczące produkcji koksu są regularnie weryfikowane w oparciu o nowe informacje, w związku z czym należy oczekiwać, że mogą one ulegać zmianie. Jeżeli faktyczne zdolności produkcji koksu przez Grupę są niższe niż obecne szacunki, może to niekorzystnie wpłynąć na perspektywy i wartość Grupy oraz na jej działalność, wyniki działalności i sytuację finansową.

Z uwagi na spowolnienie gospodarcze w 2012 roku, wykorzystanie zdolności produkcyjnych koksowni Grupy wynosiło ok. 75%.

Zdolność do eksploatacji istniejących zasobów, ich pozyskiwania i zagospodarowywania ekonomicznie atrakcyjnych zasobów węgla po konkurencyjnym koszcie

Zasoby mogą nie być dostępne, kiedy będą potrzebne, lub jeżeli będą dostępne, ich wydobycie po koszcie w danym czasie konkurencyjnym może nie być możliwe. Grupa może nie być w stanie dokładnie ocenić budowy geologicznej złóż w rejonach perspektywicznych, co może niekorzystnie wpłynąć na jej rentowność i sytuację finansową, jeżeli ocena ta okaże się błędna. Ponadto, planowane przez Grupę projekty inwestycyjne, akwizycyjne i poszukiwawcze mogą nie zapewnić dodatkowych istotnych zasobów lub eksploatacja takich zasobów może nie być rentowna.

Brak możliwości realizacji przez Grupę projektów rozwojowych lub opóźnienia w ich realizacji

Ponieważ posiadane przez Grupę zasoby węgla ulegają w miarę ich eksploatacji wyczerpywaniu, zdolność Grupy do osiągania planowanego poziomu produkcji w długim okresie zależy po części od jej zdolności do pozyskania i eksploatacji nowych zasobów węgla nadającego się do wydobycia z ekonomicznego punktu widzenia, a także zdolności do rozwijania nowej i poszerzania bieżącej działalności wydobywczej. Zdolność Grupy do pozyskania dalszych zasobów w przyszłości może być ograniczona wieloma czynnikami, niezależnymi od Grupy. Niemożność ukończenia przez Grupę projektów inwestycyjnych zgodnie z planem może mieć istotny niekorzystny wpływ na jej rozwój, działalność, jej wyniki i sytuację finansową Grupy.

Powodzenie integracji nowo przejętych spółek w ramach Grupy

Wszelkie realizowane przejęcia, wspólne przedsięwzięcia typu joint venture czy inwestycje w pakiety mniejszościowe mogą wiązać się ze znaczącymi inwestycjami kapitałowymi, nową emisją akcji lub zaciągnięciem znacznych zobowiązań. W konsekwencji realizacja takich przedsięwzięć może skutkować powstaniem szeregu dodatkowych niekorzystnych okoliczności, w tym problemami ze skuteczną integracją działalności, zwiększonymi kosztami operacyjnymi, narażeniem na nieoczekiwaną odpowiedzialność oraz trudnościami w realizacji prognozowanych poziomów wydajności, synergii i oszczędności kosztowych. Każda z kwestii omówionych powyżej może mieć niekorzystny, znaczący wpływ na wyniki i sytuację finansową Grupy.

Relacje z pracownikami mogą niekorzystnie wpłynąć na działalność Grupy

W sektorze górnictwa węgla kamiennego związki zawodowe odgrywają ważną rolę w kształtowaniu polityki płacowej wpływając często, poprzez działania protestacyjne, na renegocjację polityki płacowej.

Silna pozycja związków zawodowych stwarza sytuację, w której istnieje ryzyko wzrostu kosztów wynagrodzeń powstałych w ramach wynegocjowanych porozumień płacowych, co w konsekwencji może negatywnie wpłynąć na wyniki finansowe osiągane przez Grupę. Niepowodzenie Grupy w utrzymaniu odpowiednich relacji pracowniczych może mieć istotny, niekorzystny wpływ na perspektywy działalności, wyniki i sytuację finansową Grupy.

Według stanu na dzień sporządzenia niniejszego sprawozdania w Jednostce dominującej funkcjonowało 38 Zakładowych Organizacji Związków Zawodowych. Łączna liczba członków związków zawodowych z uwagi na fakt, że pracownik może należeć do kilku związków, przekracza liczbę pracowników zatrudnionych w JSW S.A. i wynosi na dzień 31 grudnia 2012 r. 27 068 co oznacza, że „uzwiązkowienie” w JSW S.A. wynosi 119,4%.

Jednostka dominująca ma na celu wypracowanie ze Stroną Społeczną Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy („ZUZP”) dla pracowników JSW S.A. i Regulaminu Pracy. Podczas rokowań nad ZUZP i konsultacji w sprawie Regulaminu Pracy związki zawodowe nie zaakceptowały propozycji zawartych w projekcie ZUZP i projekcie Regulaminu Pracy przedstawionym przez Zarząd JSW S.A. Jednostka dominująca zamierza kontynuować rokowania nad ZUZP dla pracowników JSW S.A. i konsultacje w sprawie Regulaminu Pracy.

Jednostka dominująca rozważa wprowadzenie elastycznej organizacji czasu pracy, która to umożliwiałaby realizację zadań produkcyjnych kopalń do sześciu dni w tygodniu, w zależności od potrzeb odpowiednich kopalń. Wymaga to akceptacji ze strony związków zawodowych i zatrudnienia dodatkowych pracowników. Podczas rokowań związki zawodowe nie wyraziły zgody na zaproponowane przez Zarząd JSW S.A. rozwiązanie, aby przy pięciodniowym tygodniu pracy pracowników kopalnie realizowały zadania produkcyjne przez sześć dni w tygodniu.

Spory zbiorowe z pracownikami mogą powodować zakłócenia w działalności Grupy

W sektorze górnictwa węgla kamiennego związki zawodowe zajmują znaczącą pozycję, której przejawem jest między innymi możliwość prowadzenia działań protestacyjnych, w tym sporów zbiorowych. Pozycja związków zawodowych jest szczególnie silna ze względu na wielkość zatrudnienia w sektorze oraz jego strategiczny wpływ na funkcjonowanie gospodarki. Ponadto, oczekiwania związków zawodowych bazują na warunkach uzyskanych przez pracowników innych prywatyzowanych przedsiębiorstw.

W ciągu ostatniego roku obrotowego w Jednostce dominującej wystąpiły dwa spory zbiorowe, które zostały opisane w Punkcie 4.7 niniejszego sprawozdania.

Pomimo porozumienia podpisanego z Międzyzwiązkowym Komitetem Protestacyjno-Strajkowym w sprawie wzrostu stawek płac zasadniczych w 2012 roku o 3,4% oraz przyjęciem sposobu kształtowania wzrostu wynagrodzeń pracowników w Jednostce dominującej w latach 2013-2015 nie można wykluczyć, że w przyszłości będą miały miejsce spory zbiorowe. Ewentualne akcje protestacyjne lub strajki organizowane przez funkcjonujące w Jednostce dominującej związki zawodowe mogą mieć wpływ na zmiany w polityce lub procedurach JSW S.A., które z kolei mogą mieć istotny negatywny wpływ na perspektywy działalności, wyniki i sytuację finansową Grupy.

Wahania kursu złotego i innych walut w stosunku do EUR i USD

Podstawowe produkty Grupy są zazwyczaj wyceniane w PLN, EUR i USD, CZK, a koszty działalności Grupy w tym koszty świadczeń na rzecz pracowników, zużycia materiałów i energii oraz usług obcych, są w zdecydowanej większości ponoszone w PLN. Pozostałe koszty oraz wydatki na zakupy inwestycyjne są ponoszone w PLN, EUR i w USD. Ze względu na strukturę przychodów ze sprzedaży i kosztów Grupy umocnienie PLN w stosunku do EUR lub USD może prowadzić do spadku przychodów Grupy i w konsekwencji może doprowadzić do spadku wyniku operacyjnego. Według danych publikowanych przez NBP, PLN umocnił się wobec EUR na koniec 2012 roku w stosunku do początku roku o ok. 8,4%, natomiast do USD o ok. 10,0%. W związku z powyższym, wahania PLN wobec EUR lub USD mogą wpływać na działalność Grupy, jej sytuację finansową i wyniki działalności.

Grupa jest narażona na znaczące ryzyko zmiany kursów walut związane z prowadzoną sprzedażą produktów na rynki krajowe i zagraniczne. W ramach eliminowania ryzyka kursowego Grupa w 2012 roku zawierała transakcje Fx Forward. Grupa dokonuje również zakupów materiałów, usług lub dóbr inwestycyjnych w walutach obcych. Sprzyja to w sposób naturalny ograniczeniu ryzyka zmiany kursów walut wynikającego z transakcji sprzedaży produktów.

Potencjalny wpływ wzrostu oraz spadku kursu EUR/PLN na zysk netto zaprezentowano w Nocie 3.1 Skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2012 roku. Zmiany kursów innych walut niż EUR nie wpływają w istotny sposób na zysk netto Grupy.

Ryzyko zmiany przepływów pieniężnych w wyniku zmian stóp procentowych

Grupa narażona jest na ryzyko zmiany przepływów pieniężnych wywołane zmianami stóp procentowych. Ryzyko to dotyczy przede wszystkim faktu, iż wartość poszczególnych składników aktywów i zobowiązań może się zmieniać w wyniku zmiany rynkowych stóp procentowych.

W roku 2012 Grupa zarówno inwestowała wolne środki pieniężne w aktywa finansowe, dla których odsetki liczone były według zmiennych stóp procentowych, jak i korzystała z finansowania zewnętrznego. W przypadku kredytów ryzyko zmiany stóp procentowych związane było głównie ze zmiennością stawki referencyjnej WIBOR 1M, o którą oparte było w większości ich oprocentowanie. Jednocześnie Grupa posiadała lokaty bankowe oprocentowane według zmiennej i stałej stopy procentowej.

Ryzyko zmiany przepływów pieniężnych związane jest zatem zarówno ze zmiennością stopy procentowej od posiadanych środków pieniężnych jak i finansowania zewnętrznego.

Grupa nie wykorzystuje instrumentów pochodnych w celu zabezpieczania się przed ryzykiem zmiany stóp procentowych.

Kwestie związane ze społecznościami lokalnymi

Realizacja działalności gospodarczej Grupy może prowadzić do powstania kwestii spornych związanych ze społecznościami lokalnymi wokół obszarów, na których Grupa prowadzi lub zamierza prowadzić działalność. Kwestie te mogą z kolei prowadzić do protestów tych społeczności oraz roszczeń osób trzecich. Niemożność pomyślnego rozwiązania kwestii związanych ze społecznościami lokalnymi w przyszłości może mieć istotny niekorzystny wpływ na działalność, sytuację finansową oraz wyniki działalności Grupy.

4.1.2. Czynniki ryzyka związane z otoczeniem prawnym

Trudności w zakresie otrzymywania lub wznawiania koncesji i zawierania umów użytkowania górniczego w wymaganym terminie

Główna działalność Grupy uzależniona jest od utrzymania w mocy posiadanych przez nią koncesji, przestrzegania przez nią warunków tych koncesji oraz zdolności do zapewnienia sobie nowych koncesji. Udzielenie nowej koncesji wydobywczej lub przedłużenie ważności koncesji obowiązującej wymaga spełnienia pewnych wymogów określonych przepisami prawa. Udzielenia koncesji lub jej przedłużenia można odmówić, jeżeli zamierzona działalność narusza wymogi ochrony środowiska, przeznaczenie nieruchomości lub zagraża ich bezpieczeństwu albo zagraża obronności i bezpieczeństwu państwa i jego obywateli. Grupa prowadzi uzgodnienia z organami samorządów terytorialnych w zakresie udostępnienia zasobów węgla znajdujących się w złożach sąsiadujących z kopalniami. Udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin odbywa się na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Warunkiem uzyskania nowych koncesji jest m.in. wprowadzenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zmian uwzględniających możliwość wydobywania węgla kamiennego. Bez udostępnienia nowych złóż żywotność kopalń może ulec znacznemu skróceniu.

Jeżeli koncesje Grupie zostaną cofnięte lub Grupie odmówione zostanie przyznanie nowych bądź przedłużenie obowiązujących koncesji, Grupa może nie zdołać w pełni wykorzystać zidentyfikowanych złóż surowców mineralnych, co mogłoby wywrzeć istotny negatywny wpływ na wyniki i perspektywy działalności Grupy.

Grupa może podlegać podwyższonemu podatkowi akcyzowemu od gazu węglowego i gazu koksowniczego po 31 października 2013 r.

Na gruncie dyrektywy 2003/96/WE podatkowi akcyzowemu podlega również gaz węglowy i gaz koksowniczy sklasyfikowane w nomenklaturze scalonej pod kodem CN 2705. Jednocześnie dyrektywa ta upoważnia do wprowadzenia całkowitego lub częściowego zwolnienia lub obniżki w zakresie poziomu opodatkowania produktów objętych kodem CN 2705 (w tym gazu koksowniczego, węglowego) pod warunkiem, że są one wykorzystywane do celów opałowych. Ustawa o podatku akcyzowym przewiduje zwolnienie z podatku akcyzowego dla pozostałych paliw gazowych do czasu obowiązywania zwolnienia dla gazu ziemnego, tj. do 31 października 2013 r. lub do czasu, gdy udział gazu ziemnego w konsumpcji energii na terytorium Polski osiągnie 25%. W dniu 30 stycznia 2013 r. ukazał się projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym. W najbliższych miesiącach będą trwały uzgodnienia międzyresortowe i konsultacje, które doprowadzą do ostatecznego ukształtowania brzmienia nowych przepisów w zakresie opodatkowania gazu podatkiem akcyzowym. Regulacje w projektowanym brzmieniu zawierają wiele wyłączeń z opodatkowania, np.: zużycie w celach opałowych w procesie produkcji energii elektrycznej oraz łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, co dotyczy gazu z odmetanowania sprzedawanego przez Grupę. W świetle powyższego jedynie sprzedaż gazu w celu skroplenia potencjalnie mogłaby być objęta ryzykiem akcyzy, jednak proponowane zapisy przenoszą to ryzyko na kupującego lub spowodują wzrost cen o akcyzę. Niemniej do czasu ostatecznego ukształtowania się przepisów nie można wykluczyć wprowadzenia niekorzystnych zmian powodujących potencjalne obciążenie Grupy podatkiem akcyzowym.

Jednostka dominująca może być zobowiązana do naprawienia szkód górniczych lub rekultywacji terenów górniczych w zakresie szerszym niż planowano

Zgodnie z Prawem geologicznym i górniczym na Grupie ciąży obowiązek naprawienia powstałych szkód górniczych i może ona zostać zobowiązana do przywrócenia gruntów do stanu poprzedniego sprzed rozpoczęcia prac górniczych. Jakiekolwiek zmiany w prawie, które zaostrzałyby te wymogi mogą skutkować wzrostem kosztów związanych z taką rekultywacją lub naprawą szkód.

Grupa może być zmuszona do dostosowania swojej działalności do Polityki Klimatycznej UE

Jednym z celów priorytetowych Unii Europejskiej jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym poprzez m.in. ograniczanie zużycia naturalnych surowców energetycznych, wprowadzanie nowoczesnych i efektywnych technologii w zakresie produkcji energii, ograniczanie emisji dwutlenku węgla, zmniejszanie zużycia energii oraz zwiększenie znaczenia energetyki odnawialnej. Dla osiągnięcia tych celów Unia Europejska wprowadziła pakiet o nazwie „3x20% do 2020 roku”. Jak pokazują ostatnie lata, Komisja Europejska jest bardzo konsekwentna w realizacji powyższych celów i jest wysoce prawdopodobne, że wszelkie przyszłe decyzje odnoszące się do powyższych kwestii będą zmierzały do dalszego zaostrzania standardów związanych z zużyciem, efektywnością oraz jakością energii.

Obowiązki dotyczące konieczności zwiększenia zużycia energii ze źródeł odnawialnych

SEJ, jako przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej i obrotem oraz sprzedające energię elektryczną odbiorcom końcowym zobowiązane jest do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectw pochodzenia energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii (tzw. zielonych certyfikatów) lub uiścić opłatę zastępczą.

Istnieje również ryzyko, że koszt pozyskania certyfikatu lub wysokość opłaty zastępczej będzie w kolejnych latach wzrastać. Ponadto, nieprzedstawienie Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki certyfikatów do umorzenia lub nieuiszczenie opłaty zastępczej powoduje nałożenie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary na przedsiębiorstwo, co w konsekwencji może mieć negatywny wpływ na działalność Grupy, sytuację finansową i wyniki działalności Grupy.

Grupa jest członkiem wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

Koksownia Przyjaźń, KK Zabrze oraz SEJ są uczestnikami wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w związku z emisją dwutlenku węgla.

Ewentualna konieczność nabycia uprawnień na aukcji lub konieczność realizacji projektów mających na celu ograniczenie emisji może mieć negatywny wpływ na sytuację finansową Grupy.

Grupa będzie zmuszona dostosować swoją działalność do Dyrektywy o Emisjach Przemysłowych

Dyrektywa o Emisjach Przemysłowych weszła w życie 6 stycznia 2011 r. Określa ona zasady związane ze zintegrowanym przeciwdziałaniem i kontrolą zanieczyszczeń związanych z prowadzeniem działalności przemysłowej jak również zasady związane z redukcją emisji do powietrza, wody i gleby. Okres implementacji Dyrektywy o Emisjach Przemysłowych kończy się 7 stycznia 2013 r., co oznacza, że po upływie tego terminu instalacje przemysłowe będą musiały spełniać standardy emisyjne określone w Dyrektywie o Emisjach Przemysłowych.

Grupa może być objęta zaostrzonymi standardami i regulacjami prawnymi w zakresie ochrony środowiska

Regulacje prawne odnoszące się do środowiska i korzystania z zasobów naturalnych ulegają ciągłym zmianom, a tendencją ostatnich lat w tym zakresie jest zaostrzanie obowiązujących standardów, co może mieć negatywny wpływ na działalność Grupy. Zmiany w prawie ochrony środowiska mogą prowadzić do konieczności dostosowania działalności Grupy do nowych wymogów (np. wprowadzenia zmian w technologiach stosowanych przez Grupę do ograniczania emisji do powietrza lub też zmian w sposobie zagospodarowania odpadów i prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej), w tym również uzyskania nowych pozwoleń lub zmiany warunków dotychczasowych pozwoleń, które mogą podnosić koszty działalności Grupy.

Wprowadzanie przez Grupę substancji chemicznych do obrotu jest obciążone ryzykiem niespełnienia wymagań prawnych lub zmiany przepisów dotyczących wprowadzenia tych substancji zgodnie z Rozporządzeniem REACH, co może spowodować obciążenia finansowe dla Grupy poprzez dodatkowe nakłady, co w konsekwencji może mieć istotny negatywny wpływ na działalność Grupy, sytuację finansową i wyniki działalności Grupy.

Grupa dąży do ograniczenia ryzyka, prowadząc stały nadzór nad wymaganiami prawnymi dotyczącymi ochrony środowiska oraz realizując niezbędne zadania inwestycyjne pozwalające na spełnienie wszystkich wymogów środowiskowych. Działania te stwarzają duże szanse na obniżenie poziomu ryzyka i kosztów adaptacji prowadzonej przez Grupę działalności w zakresie ochrony środowiska do nowych warunków.

Jednostka dominująca może zostać zobowiązana do zapłaty podatku od nieruchomości w stosunku do wyrobisk górniczych lub urządzeń (obiektów) znajdujących się w wyrobiskach górniczych

Dnia 13 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, którego konsekwencją jest jednoznaczne wyłączenie z podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości wyrobisk górniczych (kosztów drążenia) oraz uzależnienie opodatkowania urządzeń i obiektów znajdujących się w tych wyrobiskach od ich klasyfikacji jako budowli w rozumieniu Prawa budowlanego. W świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz zapadłych korzystnych dla Grupy wyroków we wszystkich toczonych przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gliwicach („WSA Gliwice”) sprawach, wątpliwości może budzić jedynie opodatkowanie rzeczowych aktywów trwałych zlokalizowanych na dole kopalni (w podziemnych wyrobiskach) oraz możliwość powstania w przyszłości po stronie Grupy obowiązku zapłaty zobowiązań z tego tytułu. Zasadność tych orzeczeń jest jednakże kwestionowana przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach oraz Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Bielsku-Białej, które wniosły skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wszystkie wydane, korzystne dla Grupy wyroki.

Grupa od 2009 roku z uwagi na opinie, w świetle których infrastruktura zlokalizowana na dole kopalni - w podziemnych wyrobiskach, podobnie jak podziemne wyrobiska górnicze (koszty drążenia) nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, nie ujmuje przedmiotowej infrastruktury w deklaracjach podatkowych.

Grupa oceniając ryzyko dalszego prowadzenia postępowania sądowego skutkującego możliwością opodatkowania niektórych rzeczowych aktywów trwałych zlokalizowanych w wyrobiskach, aktualizuje ujęte w księgach wartości zobowiązań i rezerw na potencjalne spory z Gminami. Natomiast Gminy pomimo korzystnych rozstrzygnięć przed WSA Gliwice oraz wyroku Trybunału Konstytucyjnego w dalszym ciągu prowadzą postępowania w celu wyegzekwowania środków pieniężnych na podstawie wystawionych decyzji podatkowych.

Wprowadzenie podatku od kopalin

Wyniki finansowe Grupy mogą ulec pogorszeniu w przypadku wprowadzenia nowych, dodatkowych obciążeń (podatków, opłat) od wydobycia węgla kamiennego.

Czynnikiem istotnie wpływającym na wyniki finansowe Grupy jest ryzyko finansowe, które zostało opisane w Punkcie 3.10 niniejszego sprawozdania.