W trosce o klimat

Ślad węglowy (carbon footprint)

W 2019 roku Grupa JSW kontynuowała szacowanie „śladu węglowego” całej organizacji (Grupy Kapitałowej), jak i kluczowych procesów produkcyjnych węgla i koksu za pomocą wdrożonego narzędzia informatycznego wspomagającego prowadzenie obliczeń. W obliczeniach uwzględnione zostały emisje następujących gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla, metanu oraz wodorofluorowęglowodorów. Obliczenia zostały wykonane w zgodności z Protokołem GHG – Standard korporacyjny oraz Protokołem GHG – standard produktowy w oparciu o wskaźniki opublikowane w Piątym Raporcie IPCC z 2014 r. W celu określenia granic organizacji na potrzeby inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych Grupa  JSW wybrała podejście kontroli operacyjnej. Zarząd JSW zdecydował o publikacji śladu węglowego organizacji. Ślad węglowy produktów węgiel i koks zostanie udostępniony wyłącznie na wyraźne życzenie kontrahentów Grupy  JSW w zakresie tych produktów.

Do zakresu 1 zaliczono emisję bezpośrednią emitowaną przez źródła zlokalizowane we wszystkich spółkach Grupy obejmującą emisje:

• ze spalania paliw w źródłach stacjonarnych,
• z procesów technologicznych, w tym: emisja z koksowania, emisja związana z wentylacją, emisja z wytwarzania chłodu, emisja z innych procesów (np. spawania),
• ze spalania paliw w silnikach spalinowych.

Emisje pośrednie z zakresu 2 obejmują emisje związane z wytwarzaniem: energii elektrycznej, energii cieplnej, chłodu, sprężonego powietrza, zakupionych i zużywanych przez spółki Grupy.

Pobierz XLS

Emisje pozostałych substancji do atmosfery

Pozostałe substancje, emitowane głównie w wyniku: spalania paliw w kotłach, silnikach gazowych, silnikach spalinowych w środkach transportu powierzchniowego i podziemnego oraz urządzeniach i maszynach nie powodują przekroczeń wartości dopuszczalnych lub wartości odniesienia.

Pobierz XLS

Klaster energii

Celem projektu jest utworzenie klastra, w skład którego wchodzić będą jednostki samorządu terytorialnego znajdujące się na obszarze działalności Grupy JSW oraz instytucje i firmy działające na tych terenach, a które zostały zaproszone do uczestnictwa. Zawiązanie Klastra pozwoli na zaangażowanie Jastrzębskiej Spółki Węglowej jako jednego z najważniejszych na rynku producentów węgla koksowego w działalność wspierającą lokalne przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska, efektywności energetycznej, budowy odnawialnych źródeł energii i promowanie przez Spółkę w ramach działalności klastra podejmowanych do tej pory działań w tym zakresie.

Inicjatywa ma na celu poprawę lokalnego bezpieczeństwa energetycznego poprzez rozwój energetyki rozproszonej, w tym OZE, przy uzyskaniu maksymalnej efektywności ekonomicznej. W ramach realizowanego przez Grupę JSW projektu wskazano gminy, w których zidentyfikowano potencjał zawiązania współpracy w ramach klastra energii. Ponadto w ramach współpracy z Jednostkami Samorządów Terytorialnych przeprowadzono szereg spotkań, podczas których określono obszary możliwej współpracy i dokonano inwentaryzacji aktywów energetycznych. Spotkania i przeprowadzone analizy pozwoliły na utworzenie wstępnego zarysu Klastra Energii i stanowią podstawę do stworzenia Strategii Klastra Energii - dokumentu określającego działania formalno-prawne podejmowane w klastrze, a także uwzględniającego analizy niezbędne do odpowiedniego i trwałego funkcjonowania Klastra Energii.

W listopadzie 2019 roku w kopalni Budryk rozpoczął pracę kombajn urabiająco-kotwiący Bolter Miner 12CM30. To pierwszy tego typu kombajn w polskim górnictwie.

 Kombajn Bolter Miner został zakupiony przez JSW Innowacje, spółkę córkę Jastrzębskiej Spółki Węglowej w 2018 roku w ramach projektu „Samodzielna obudowa kotwowa”. Kombajn został wyprodukowany w Stanach Zjednoczonych, do Polski trafił na początku sierpnia 2019 roku. Urządzenie przetransportowano do polskiej siedziby firmy Komatsu w Tychach. Tam kombajn złożono i przeprowadzono wszystkie próby testowe. Przy okazji przeszkolono załogę, która obsługuje obecnie kombajn. Następnie maszynę ponownie rozłożono i przetransportowano do kopalni Budryk, gdzie został zwieziony na dół. Tam w specjalnie przygotowanej komorze montażowej kombajn kolejny raz złożono i przygotowano do eksploatacji. Następnie w listopadzie cały kompleks rozpoczął drążenie chodnika w technologii kotwowej.

Kombajn urabiająco-kotwiący typu Bolter Miner jest niezwykle wydajny. Według producenta  maksymalna prędkość pracy wynosi 27 ton urobku na minutę, a to przekłada się na obniżenie kosztów. Obudowa kotwowa jest stosowana na całym świecie, m.in. w Australii, w RPA, w Rosji i w Czechach. Technologia jest znacznie tańsza od obudowy podporowej i równie bezpieczna. Koszty robót przygotowawczych w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej stanowią poważną część kosztów wydobycia węgla, dlatego Spółka szuka efektywniejszych rozwiązań. Stosowanie obudowy kotwowej ma dać szansę na zmniejszenie nakładów ponoszonych w procesie przygotowania eksploatacji.

Rosnący udział energii produkowanej samodzielnie oznacza nie tylko niższe jej koszty, ale też jest krokiem w kierunku uodparniania modelu biznesowego na potencjalny wzrost kosztów energii. Pozyskiwanie energii z niewykorzystywanych wcześniej źródeł własnych jest przykładem adaptacji do konsekwencji zachodzących zmian związanych z polityką klimatyczną.

Grupa JSW podejmuje  działania związane z wykorzystaniem gazu koksowniczego. Jeszcze kilka lat temu nadmiarowy gaz koksowniczy, będący produktem ubocznym produkcji koksu, który nie został spożytkowany w samej baterii koksowniczej, traktowany był on jako odpad. Dziś kolejne instalacje pozwalają już produkować z niego energię.

W zmodernizowanych instalacjach cały gaz jest spożytkowywany gospodarczo. Część gazu, głównie w okresie zimowym, jest sprzedawana odbiorcom zewnętrznym (produkcja ciepła do celów grzewczych). Działaniom tym sprzyja wdrożony i certyfikowany w JSW KOKS  System Zarządzania Energią według międzynarodowej normy ISO 50001, dzięki czemu w Spółce identyfikowane są obszary znaczącego wykorzystania energii dla zapewnienia optymalizacji procesów w kierunku jak najlepszej efektywności energetycznej. Systemowe podejście pozwala na zwiększenie poszukiwania nowych innowacyjnych rozwiązań dla ograniczenia, wykorzystania i zużycia zasobów energetycznych.

EC Radlin - ciepło dla mieszkańców Śląska

25 września 2019 roku na terenie koksowni Radlin, należącej do Grupy JSW, zawarto porozumienie gwarantujące zaopatrzenie w ciepło mieszkańców Radlina oraz KWK ROW Ruch Marcel. Projekt zakłada  budowę nowoczesnej elektrociepłowni opalanej oczyszczonym gazem koksowniczym, która docelowo zastąpi planowaną do wyłączenia z eksploatacji z końcem 2022 roku EC Marcel, należącą do Polskiej Grupy Górniczej.

Elektrociepłownia Radlin będzie nowoczesną jednostką produkującą energię cieplną i elektryczną w kogeneracji, czyli w najbardziej efektywny sposób, w jednym procesie technologicznym. EC Radlin spełni wszystkie wymagania Unii Europejskiej, a w szczególności konkluzje BAT dla dużych obiektów energetycznego spalania (BAT LCP). EC Radlin zaspokoi potrzeby energetyczne koksowni, a nadwyżki energii elektrycznej zasilą Krajowy System Energetyczny. Ciepło w wodzie grzewczej dostarczane będzie na potrzeby PGG KWK ROW Ruch Marcel (21 MWt) oraz mieszkańców Radlina (16 MWt). Blok zużyje około 180 mln m sześciennych gazu koksowniczego rocznie.

Inwestycje Grupy JSW w znaczący sposób pozwalają rozwijać się Śląskowi. Skuteczna kooperacja rządu z samorządem jest w stanie zapewnić ich szybką realizację. Budowa Elektrociepłowni w Radlinie, to kolejny przykład dobrej współpracy na wielu szczeblach, dzięki której wygrywają przedsiębiorcy, region i jego mieszkańcy.

Jednym z działań ukierunkowanych na ograniczenie zużycia paliw kopalnych i negatywnego wpływu na środowisko naturalne jest wykorzystywanie ogniw fotowoltaicznych. Obecnie w JSW istnieje niewielka instalacja fotowoltaiczna na budynku CUW (Centrum Usług Wspólnych) o mocy 30 kWp.

Instalacja ta ma charakter „prosumencki” – produkuje energię elektryczną jedynie na potrzeby danego budynku JSW.

JSW analizowało również możliwości wybudowania wielkopowierzchniowej instalacji ogniw fotowoltaicznych. Efektem przeprowadzonych analiz jest przystąpienie do projektu wraz z partnerami biznesowymi zakładającego wdrożenie i upowszechnienie na obszarze Gminy Suszec oraz powiatu pszczyńskiego instalacji fotowoltaicznych na zrekultywowanym terenie po byłej kopalni „Krupiński”.

Projekt zakłada wybudowanie farmy fotowoltaicznej na powierzchni około 30-33 ha o mocy 20-40 MW.

Zrealizowanie tego projektu pozwoli na znaczną  poprawę jakości powietrza w rejonie, przyczyni się do redukcji śladu węglowego, jak również spowoduje znaczące mocne ograniczenie kosztów poprzez wytwarzanie energii elektrycznej na własne potrzeby.

Tabela. Zużycie paliw do produkcji energii w Grupie JSW

Pobierz XLS

Tabela. Zużycie nośników energetycznych w JSW

Pobierz XLS

Za rok 2019 zostało również uwzględnione zużycie energii elektrycznej i cieplnej zużytej przez nowy układ klimatyzacji centralnej w Ruchu Zofiówka.

W 2019 roku realizowanych było szereg zadań mających na celu poprawę efektywności energetycznej procesów produkcyjnych i zmniejszenie energochłonności maszyn i urządzeń. Do inwestycji w technologie niskoemisyjne będących w trakcie realizacji zaliczyć możemy m.in.:

• zabudowę nowych silników kogeneracyjnych do produkcji energii elektrycznej i cieplnej zasilanych metanem z odmetanowania kopalń w kopalniach Budryk i Knurów-Szczygłowice,
• budowę nowych bloków energetycznych wykorzystujących gaz koksowniczy do produkcji energii elektrycznej i ciepła w koksowniach,
• modernizację baterii koksowniczych,
• modernizację systemów klimatyzacji wyrobisk dołowych.

Realizowane przedsięwzięcia służące poprawie efektywności skorelowane są z procesem pozyskiwania świadectw efektywności energetycznej. Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 20 maja 2016 roku wprowadziła mechanizm wsparcia (tzw. białe certyfikaty), które mogą być przedmiotem obrotu. Na mocy tej ustawy każdy odbiorca energii w Polsce, który przeprowadzi inwestycje skutkujące oszczędnością energii elektrycznej, cieplnej lub gazowej może ubiegać się o tzw. białe certyfikaty.

 Po przeprowadzeniu określonych procedur, tj. audytu efektywności energetycznej przedsięwzięcia, po zgłoszeniu wniosku do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki można uzyskać wspomniane certyfikaty, które podlegają sprzedaży poprzez Towarową Giełdę Energii podmiotom zobowiązanym je pozyskać i umorzyć (wszyscy sprzedawcy energii elektrycznej, ciepła, gazu dla odbiorcy końcowego w Polsce).

W latach 2018-2019 JSW złożyła wnioski do Prezesa Urzędu Energetyki na następujące przedsięwzięcia (podany poniżej efekt wyrażony jest w tonach oleju ekwiwalentnego):

• Termomodernizacja budynku suszarni KWK „Pniówek” – przewidywany efekt 145,149 toe,
• Modernizacja oświetlenia zewnętrznego na powierzchni KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” – przewidywany efekt 67,3 toe,
• Modernizacja oświetlenia zewnętrznego poprzez zastosowanie nowoczesnego oświetlenia w technologii LED w KWK „Knurów-Szczygłowice” przewidywany efekt 73,352 toe,
• Układ odzysku energii z gazów procesowych ze stacji odmetanowania kopalni Budryk – szyb VI Chudów z wykorzystaniem układu kogeneracyjnego 2 MW w obudowie kontenerowej:
  • Dla energii elektrycznej – przewidywany efekt 1 289,768 toe,
  • Dla ciepła – przewidywany efekt 4 660,048 toe,
• Układ przetwarzania gazu odpadowego z procesu odmetanowania kopalni KWK „Knurów”-„Szczygłowice Ruch Knurów” z wykorzystaniem układów kogeneracyjnych 3x4 MW
  • Dla energii elektrycznej – przewidywany efekt 8 244,196 toe,
  • Dla ciepła – przewidywany efekt 5 637,939 toe.

Aktualnie  opracowywane są również wnioski na białe certyfikaty dla nowych inwestycji w KWK „Budryk” wykorzystujących gaz z odmetanowania kopalni:

• Budowa układu kogeneracyjnego 2x4,0 MWe na szybie VI,
• Budowa układu układów generacyjnych 2x4,0 +2,0 MWe na Zakładzie Głównym.

W 2018 roku JSW KOKS złożyła do Prezesa Urzędu Energetyki 2 wnioski, a w 2019 roku przekazany został kolejny wniosek (efekt wyrażony jest w tonach oleju ekwiwalentnego):

• Modernizacja Elektrofiltra EF1 wraz z modernizacją instalacji transportu pyłu - przewidywany efekt 84,621 toe.

Powyższe zadanie związane z wprowadzeniem nowoczesnych rozwiązań technicznych oraz kompleksową modernizacją wyeksploatowanej instalacji, zapewni poprawę funkcjonowania systemu transportu pyłu wraz ze zmniejszeniem zapotrzebowania na media energetyczne. Nowoczesne urządzenia transportu pneumatycznego zmniejszą zużycie powietrza technologicznego, wykorzystywanego do transportu pyłu, jak również pozwolą na rozłożenie w czasie zapotrzebowania na powietrze technologiczne, wykorzystywane do transportu.

PGWiR  złożyła w latach 2018-2019 wnioski do Prezesa Urzędu Energetyki na realizację przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej w zakresie przebudowy lub remontu budynków. Modernizacja elewacji budynku sortowni i workowni poprzez termomodernizację ścian, częściową wymianę elewacji oraz wymianę stolarki okiennej na efektywną energetycznie – oczekiwany efekt 94,310 toe oraz 10,580 toe (podany poniżej efekt wyrażony jest w tonach oleju ekwiwalentnego).

Pozyskanie i sprzedaż przyznanych białych certyfikatów pozwala na częściowy zwrot nakładów inwestycyjnych, a tym samym zachęca do ich realizacji.

Od dwóch lat bierzemy czynny udział w aukcjach Jednostek Dwutlenku Węgla organizowanych przez Lasy Państwowe w ramach projektu Leśnych Gospodarstw Węglowych. Środki finansowe wyasygnowane na ich zakup - zgodnie z naszym wskazaniem - przeznaczone zostały na realizację przedsięwzięcia w Nadleśnictwie Kobiór - Modernizacja ścieżki edukacyjnej: „W krainie pszczyńskiego żubra”.

W 2019 roku powołany został m.in. Zespół ds. Emisji Metanu, którego celem jest analiza maksymalizacji gospodarczego wykorzystania metanu, wzrostu efektywności odmetanowania kopalń, ograniczenia emisji do wyrobisk górniczych, wykorzystania metanu z powietrza wentylacyjnego.

Głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych wynikającym z działalności Grupy JSW jest metan pochodzący z wentylacji wyrobisk kopalnianych (ok. 71% całkowitej emisji w przeliczeniu na CO2e). Dopiero w dalszej kolejności można mówić o dwutlenku węgla z procesów spalania paliw, głównie w segmencie koksowniczym. Pozostałe emisje gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń emitowanych do powietrza wiążą się ze spalaniem paliw w kotłach, silnikach gazowych, silnikach spalinowych, w środkach transportu powierzchniowego i podziemnego oraz urządzeniach i maszynach, jak również powstają w procesach cięcia, spawania, malowania oraz eksploatacji urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.

Kluczem do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w Grupie JSW jest metan, jego ujmowanie i gospodarcze wykorzystanie. W wyniku wykorzystania ujmowanego metanu do produkcji energii elektrycznej i cieplnej w układach wysokosprawnej kogeneracji w 2019 roku uzyskano zmniejszenie emisji metanu do atmosfery o około 76,9 mln m3 ( około 3% więcej w porównaniu do 2018 roku). W roku 2019 kontynuowano zabudowę kolejnych silników na gaz z odmetanowania w kopalniach Budryk oraz Knurów-Szczygłowice, które po zrealizowaniu pozwolą na ograniczenie emisji metanu łącznie o około 1,6 mln Mg CO2e.

Efektywność energetyczna

W roku 2019 w kopalniach JSW zostało ujęte około 131,7 mln m3 metanu przy efektywności odmetanowania wynoszącej 35%, z czego zagospodarowano 76,9 mln m3, tj. około 58% metanu ujętego.

Z kolei w przypadku gazu koksowniczego średnio w 2019 roku wykorzystano gospodarczo 94,8% wyprodukowanego surowca, z czego 28,9% zostało wykorzystanych w energetyce (produkcja energii elektrycznej i cieplnej).

Celem strategicznym Grupy JSW jest osiągnięcie samowystarczalności energetycznej w perspektywie do roku 2030. Od roku 2018 wykonywany jest projekt inwestycyjny pt. „Gospodarcze wykorzystanie metanu”. Projekt rozpisany jest na 5 lat i dotyczy kopalń „Budryk” oraz „Knurów-Szczygłowice”.

W ramach projektu zabudowanych zostanie 13 generatorów o łącznej mocy 48 MWe. Ponadto dla zrealizowania zadania rozbudowywana i modernizowana jest infrastruktura odmetanowania i energetyczna. Również w JSW KOKS trwają inwestycje związane z wykorzystaniem gazu koksowniczego do produkcji energii elektrycznej. W Koksowni Radlin trwa budowa bloku energetycznego o mocy 28 MWe.

Docelowo produkcja energii elektrycznej z metanu i gazu koksowniczego ma zaspokoić potrzeby Grupy JSW na energię elektryczną. Po zrealizowaniu wszystkich inwestycji w zakładanym terminie przewidywana oszczędność na energii elektrycznej wyniesie 807 mln zł do roku 2030. Zmniejszenie emisji metanu do atmosfery oraz poprawa skuteczności odmetanowania jest priorytetem dla JSW SA, dlatego też 09.01.2020 r. została podpisana z PGNiG SA umowa o współpracy przy realizacji projektu badawczego „Geo-metan II”. Projekt ten ma na celu przedeksploatacyjne pozyskanie metanu ze złoża. Sukces tego projektu w znacznym stopniu zwiększy bezpieczeństwo eksploatacji, ale również zdecydowanie zmniejszy emisję metanu do atmosfery już w trakcie wykonywania robót udostępniających i przygotowawczych.