Nasz wpływ na środowisko naturalne
Dbałość o środowisko naturalne rozumiana jest przez Grupę jako Społeczna Odpowiedzialność Biznesu wobec społeczności lokalnej, a nie tylko jako wypełnienie obowiązków wynikających ze stosowania prawa. Odpowiedzialne działanie w oparciu o najwyższe standardy środowiska, bezpieczeństwa i jakości produktów oraz konsekwencja w realizowaniu zadań środowiskowych należą do priorytetowych zadań Grupy.
Górnictwo jako branża przyczynia się do degradacji lokalnego środowiska naturalnego, między innymi poprzez zakłócanie krajobrazu czy emisję zanieczyszczeń. Prowadzonej pod ziemią działalności wydobywczej towarzyszą odkształcenia na powierzchni, które powodować mogą szkody w majątku prywatnym i publicznym, ale również zakłócają równowagę hydrologiczną. Do tego dochodzi zagospodarowanie na powierzchni skały płonnej towarzyszącej złożom węgla i urabianej wraz z nim, hałas związany pracą kopalni, czy też emisje do atmosfery pyłów i gazów, zwłaszcza przez koksownie.
Bieżące działania prowadzone przez Spółkę mające na celu minimalizację negatywnego wpływu są domeną strategicznego zarządzania operacyjnego i mają zapewnić bezpieczeństwo środowiskowe zarówno przyrodzie, jak i mieszkańcom lokalnej społeczności. Tak jak w przypadku innych obszarów biznesowych, kluczowe znaczenie dla ich poprawnego funkcjonowania ma posiadanie sytemu zarządzania środowiskowego.
System zarządzania środowiskowego Grupy
Spółki JSW, JSW KOKS, JZR, PBSz i PGWiR posiadają wdrożony system zarządzania środowiskowego certyfikowany zgodnie z normą PN-EN ISO 14001:2015. System zarządzania środowiskowego pozwala na identyfikację i nadzór wszystkich obszarów działalności mających lub mogących mieć wpływ na środowisko naturalne. Każda ze spółek, posiadająca wdrożony system zarządzania środowiskowego, identyfikuje znaczące aspekty środowiskowe, które mają lub mogą mieć wpływ na środowisko i wynikają z charakteru prowadzonej działalności. Co roku przeprowadzana jest ocena aspektów środowiskowych w oparciu o obiektywne kryteria przyjęte w określonych procedurach.
W JSW system zarządzania środowiskowego jest częścią Zintegrowanego Systemu Zarządzania jakością – wg wymagań normy ISO 9001; bezpieczeństwem i higieną pracy wg wymagań normy – PN-N–18001, ISO 45001 oraz bezpieczeństwem informacji wg wymagań normy – 27001, w zakresie: wydobywanie, przeróbka i sprzedaż węgla.
Zgodnie z deklaracją Prezesa Zarządu JSW ujętą w Polityce Zintegrowanego Systemu Zarządzania w zakresie systemu zarządzania środowiskowego przyjęto, iż, „Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. dąży do urzeczywistnienia wizji i misji, osiągnięcia długofalowego sukcesu oraz zwiększenia wartości Spółki. Działalność gospodarcza prowadzona przez JSW jest zgodna z wymaganiami prawnymi i innymi uwzględniając oczekiwania wszystkich grup interesariuszy. JSW jako dostawca surowca krytycznego, świadoma wpływu działalności na środowisko i otoczenie, w którym funkcjonuje, podejmując wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi przyjęła Strategię środowiskową, w której określono redukcję śladu węglowego o 30% do 2030 roku (w zakresach 1 i 2) i dążenie do neutralności klimatycznej do 2050 roku Działania na rzecz ochrony środowiska i klimatu, prowadzone są z poszanowaniem określonych prawem warunków środowiskowych, przy uwzględnieniu potrzeb lokalnych interesariuszy oraz społeczności lokalnej. Nadrzędną wartością, którą kierujemy się we wszystkich działaniach biznesowych Spółki jest dostarczanie klientom najwyższej jakości produktów w zakresie węgla koksowego, koksu i węglopochodnych w sposób zapewniający wzrost wartości firmy z uwzględnieniem oczekiwań interesariuszy z poszanowaniem warunków środowiskowych, przy wykorzystaniu unikalnych zasobów, kompetencji i umiejętności pracowników oraz stałemu doskonaleniu organizacji”.
Wpływ działalności Grupy na środowisko naturalne W 2022 roku
W lutym 2022 roku przyjęta została przez Zarząd JSW Strategia środowiskowa GK JSW do roku 2030 z perspektywą do roku 2050 jako odpowiedź na nowe wyzwania zachodzących zmian regulacyjnych i sprecyzowania roli Grupy w transformacji środowiskowej i energetyczno-klimatycznej Polski i Unii Europejskiej. Główne jej założenia zostały włączone w przyjętą przez Zarząd i Radę Nadzorczą JSW strategię biznesową. Zakłada ona kontynuację zintegrowanych działań na rzecz ochrony środowiska, prowadzonych z poszanowaniem określonych prawem warunków środowiskowych przy uwzględnieniu zachodzących zmian transformacyjnych, potrzeb lokalnych interesariuszy oraz społeczności lokalnej. Działania ukierunkowane zostały na cztery kluczowe obszary.
| OBSZARY ZAANGAŻOWANIA GRUPY | |||
|---|---|---|---|
| OCHRONA POWIETRZA I ŚLAD WĘGLOWY | OCHRONA WÓD I BIORÓŻNORODNOŚCI | GOSPODARKA O OBIEGU ZAMKNIĘTYM | REKULTYWACJA TERENÓW |
|
Redukcja śladu węglowego organizacji o 30% względem 2018 roku Maksymalizacja wykorzystania metanu i gazu koksowniczego do produkcji energii Dywersyfikacja działalności Grupy w oparciu o produkty i usługi niskoemisyjne i taksonomiczne |
Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa, w tym w zakresie odprowadzania zasolonych wód dołowych Ochrona i poprawa wskaźników biologicznych wód powierzchniowych będących pod wpływem oddziaływania Grupy Realizacja inwestycji w zakresie rozwoju ni optymalizacji działalności infrastruktury umożliwiającej skuteczniejszą ochronę zasobów wodnych |
Zwiększenie wytwarzania produktów z udziałem odpadów wydobywczych do zastosowań w inwestycjach infrastrukturalnych Kontynuacja działań zgodnych z priorytetami gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) i zasady 5R (Refuse, Reduce, Reuse, Repurpose, Recycle) |
Zarządzanie terenami poprzemysłowymi, umożliwiające przywrócenie walorów użytkowych i przyrodniczych Wdrażanie projektów umożliwiających przywrócenie różnorodności biologicznej i przyrodniczej na terenach będących pod wpływem działalności Grupy |
Stosowane rozwiązania i technologie zapewniają transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym („GOZ”), będącą niezbędnym elementem tworzenia niskoemisyjnej, zasobooszczędnej, innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki, które mają przyczynić się do zmiany modelu rozwoju gospodarczego określonego przez Komisję Europejską. Wyznaczone w Strategii kierunki działań w obszarze wykorzystania metanu do produkcji energii elektrycznej, śladu węglowego organizacji i produktu, zarządzania terenami poprzemysłowymi, zagospodarowania zasolonych wód dołowych oraz wytwarzania produktów z udziałem odpadów wydobywczych do zastosowań w inwestycjach infrastrukturalnych stanowią element zrównoważonego modelu biznesowego i przyczynią się do realizacji priorytetów w ramach GOZ oraz przeciwdziałania zmianom klimatu. Realizowane przez Grupę dobre praktyki wpisują się również w kluczowe obszary Europejskiego Zielonego Ładu, do których należą m. in.: redukcja zanieczyszczeń, ochrona klimatu, czysta energia, gospodarka cyrkularna.
Działalność w obszarze przemysłu wydobywczego wskazuje na pośredni, duży wpływ prowadzonej działalności na zużycie surowców naturalnych, produkcję odpadów, zużycie energii i paliw oraz emisję do atmosfery. Wydobyciu węgla towarzyszy nierozłącznie wydobycie metanu jako kopaliny towarzyszącej stanowiącego gaz cieplarniany wpływający na nasz klimat. Staramy się w jak największym stopniu uchwycić go i zagospodarować jednak ze względów bezpieczeństwa pracy górników na dole nie możemy uniknąć jego emisji wraz z powietrzem wentylacyjnym z szybów wydechowych. Zdajemy sobie sprawę, że zmiany klimatu w przyszłości mogą mieć bezpośredni i pośredni wpływ na prowadzoną przez nas działalność operacyjną.
Zaangażowanie w ochronę środowiska naturalnego odzwierciedlają działania minimalizujące negatywne oddziaływanie prowadzonej działalności na środowisko realizowane w obszarach:
- Gospodarki odpadami wydobywczymi,
- Gospodarki zasolonymi wodami dołowymi,
- Bezpośredniego i pośredniego wpływu na zmiany klimatu,
- Wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię,
- Rekultywacji i rewitalizacji terenów zagospodarowania odpadów wydobywczych i terenów poeksploatacyjnych,
- Emisji gazów i pyłów do atmosfery, w tym emisji metanu,
- Szacowania, monitorowania i bilansowania śladu węglowego organizacji i produktów węgiel i koks.
Gospodarka wodna i ściekowa
Pobór wód
We wszystkich kopalniach JSW wykorzystywana jest woda pitna i przemysłowa, którą częściowo pozyskuje się z własnych źródeł, a częściowo kupuje od firm zewnętrznych. Woda pitna wykorzystywana jest przede wszystkim do celów socjalno - bytowych oraz do zasilania sieci przeciwpożarowej na dole kopalń. Woda przemysłowa we wszystkich kopalniach wykorzystywana jest do celów technologiczno - produkcyjnych, tj. uzupełniania ubytków w obiegach chłodzących sprężarek, zasilania rurociągów przeciwpożarowych na dole kopalń oraz uzupełnienia strat wody w obiegu wodno - mułowym zakładów przeróbki mechanicznej węgla.
| Zużycie wody (Grupa JSW ) (mln m3) | 2022 | 2021 | DYNAMIKA 2021=100 |
|---|---|---|---|
| Pobór wód ogółem: | 20,56 | 21,06 | 97,6 |
| Wody powierzchniowe | 10,72 | 10,52 | 101,9 |
| Woda pitna | 0,0000 | 0,0000 | - |
| Woda przemysłowa | 10,72 | 10,52 | 101,9 |
| Wody podziemne | 3,13 | 3,45 | 90,7 |
| Woda pitna | 3,13 | 3,45 | 90,7 |
| Zakup wody | 6,71 | 7,09 | 94,6 |
| Woda pitna | 2,53 | 2,45 | 103,3 |
| Woda przemysłowa | 4,18 | 4,64 | 90,1 |
| Zrzut wód opadowych i roztopowych | 0,36 | 0,35 | 102,9 |
| do wód powierzchniowych | 0,325 | 0,323 | 100,6 |
| do gruntu | 0,023 | 0,022 | 104,5 |
| do osób trzecich | 0,009 | 0,008 | 112,5 |
| Woda odzyskana | 4,32 | 4,71 | 91,7 |
| Całkowite zużycie wody: | 22,97 | 23,79 | 96,6 |
| Woda pitna | 5,24 | 5,47 | 95,8 |
| Woda przemysłowa | 17,73 | 18,32 | 96,8 |
| Wskaźnik zużycia wody na jednostkę przychodu mln m3/mln PLN | 0,0011 | 0,0022 | 50,0 |
Ścieki socjalno-bytowe i technologiczne
Kopalnie Knurów-Szczygłowice i Budryk odprowadzają ścieki bytowe do oczyszczalni ścieków które eksploatuje spółka PGWiR, natomiast pozostałe kopalnie odprowadzają ścieki bytowe do kanalizacji miejskiej lub gminnej. W kopalniach Grupy w celu oszczędności wody i zminimalizowania negatywnego oddziaływania na środowisko, wody technologiczne, stosowane m.in. do procesów wzbogacenia węgla w zakładach przeróbczych oraz do chłodzenia sprężarek, znajdują się w zamkniętych obiegach wodno – mułowych. W związku z powyższym nie odprowadza się ścieków technologicznych do środowiska.
Należąca do JSW KOKS Koksownia Jadwiga posiada zamknięte obiegi wodno-ściekowe, nie odprowadza ścieków poza granice zakładu. Całość powstałych ścieków bytowych, przemysłowych i wód opadowych jest oczyszczana w zakładowej oczyszczalni ścieków, a następnie wykorzystywana w procesie mokrego chłodzenia koksu. W Koksowni Przyjaźń oczyszczone ścieki koksownicze odprowadzane są do rzeki Bobrek, a w koksowni Radlin – do kanalizacji miejskiej
| Zarządzanie ściekami (Grupa JSW ) (mln m3) | 2022 |
2021 |
DYNAMIKA |
|---|---|---|---|
| Całkowita ilość ścieków, w tym: | 25,0 | 24,7 | 101,2 |
| Wytworzone | 18,6 | 19,4 | 95,9 |
| Odebrane z zewnątrz | 6,4 | 5,3 | 120,8 |
| Zagospodarowanie ścieków, w tym: | 25,0 | 24,7 | 101,2 |
| Zagospodarowanie we własnym zakresie | 3,1 | 3,8 | 81,6 |
| Odprowadzone do wód lub do ziemi | 20,6 | 19,6 | 105,1 |
| Odprowadzone do innej jednostki | 1,31 | 1,33 | 98,5 |
| Znaczące substancje zawarte w ściekach [Mg], w tym: | 316 082,9 | 236 792,7 | 133,5 |
| CHZT | 187,1 | 246,3 | 76,0 |
| BZT5 | 10,3 | 8,8 | 117,0 |
| Azot ogólny | 108,0 | 112,9 | 95,7 |
| Zawiesina | 330,6 | 289,2 | 114,3 |
| Chlorki | 307 905,1 | 228 011,8 | 135,0 |
| Siarczany | 7 437,8 | 8 026,0 | 92,7 |
| OWO | 103,9 | 97,7 | 106,3 |
| Wskaźnik emisji ścieków na jednostkę przychodu mln m3/mln PLN | 0,0012 | 0,0023 | 52,2 |
Gospodarka zasolonymi wodami dołowymi
W każdej z kopalń prowadzone jest odwadnianie poprzez odpompowanie zasolonych wód dołowych do osadników na powierzchni, gdzie podlegają procesowi mechanicznego czyszczenia. Odwodnienie zakładów górniczych prowadzone jest w oparciu o posiadane przez kopalnie pozwolenia wodnoprawne. Ze względu na wysoki poziom zasolenia kluczowym zagadnieniem jest takie prowadzenie gospodarki wodami dołowymi, aby zapobiegać degradacji środowiska. Część wód zasolonych wykorzystywana jest do uzupełniania obiegów technologicznych zakładów przeróbczych oraz do wytwarzania mieszanin doszczelniających stosowanych do prewencji przeciwpożarowej na dole kopalń wraz z odpadami z energetyki i odpadami poflotacyjnymi. Niewykorzystane wody z kopalń Borynia-Zofiówka, Jastrzębie-Bzie i Pniówek kierowane są do rzeki Odry w miejscowości Olza poprzez system retencyjno-dozujący zwany kolektorem „Olza”, który jest własnością PGWiR. Funkcjonowanie systemu „Olza” polega na ograniczeniu ilości odprowadzanych wód w okresie niskich przepływów, a nawet całkowite zatrzymanie odprowadzania i wykorzystanie w tym czasie pojemności retencyjnej zbiorników działających w systemie „Olza”. Odprowadzanie wód zgromadzonych w retencji następuje dopiero po opadach i w warunkach odpowiednio dużego przepływu rzeki Odry. Wody zasolone wprowadzane są do rzeki poprzez 51 dysz rozmieszczonych w dnie na całej szerokości koryta Odry, co umożliwia wymieszanie wód na krótkim odcinku rzeki. Kontrola zasolenia Odry po dozowaniu wód górniczych prowadzona jest poprzez stację monitoringową w Krzyżanowicach. Pomiary zasolenia dokonywane są także przez laboratorium badawcze wody i ścieków PGWiR. Funkcje retencyjno-dozujące oparte na precyzyjnym monitoringu pozwalają zmniejszyć maksymalne stężenia soli w Odrze o ponad 60%. Pojemność retencyjna systemu „Olza" wynosi około 938 000 m3, co pozwala na dwumiesięczny okres gromadzenia wód słonych w czasie susz. Wody kopalniane pochodzące z KWK Budryk są odsalane w zakładzie w Dębieńsku (PGWiR).
Produkcja Soli Dębieńskiej realizowana jest poprzez proces odsalania najwyższej jakości solanek dostępnych na głębokości nawet 1200 m. Jest to sól, która od tysięcy lat znajdowała się pod ziemią i nie jest skażona zanieczyszczeniami jak np. sól morska. Stosowany proces technologiczny pozwala zachować w składzie produktu pożądane mikroelementy i minerały. Stała granulacja i niski poziom wilgotności eliminuje konieczność stosowania środków antyzbrylających. Obok soli spożywczej w ofercie znajduje się też sól drogowa. W wyniku realizowanego procesu unika się odprowadzania do rzeki Bierawki wód silnie zasolonych, odpompowanych z rejonów górniczych przy jednoczesnym otrzymywaniu wysokojakościowej soli warzonej. Wykorzystanie soli z zasolonych wód kopalnianych jest korzystne dla środowiska, ponieważ oznacza brak konieczności wydobycia określonego wolumenu soli kamiennej w tradycyjnych kopalniach soli (w Dębieńsku w 2022 roku wyprodukowano ponad 65,6 tys. ton soli).
| Zasolone wody dołowe (Grupa JSW ) (mln m3) | 2022 | 2021 | DYNAMIKA 2021=100 |
|---|---|---|---|
| Zagospodarowane | 1,5 | 2,0 | 75,0 |
| Odprowadzone do środowiska | 4,5 | 4,5 | 100,0 |
| Odprowadzone do Zakładu Odsalania | 2,3 | 2,4 | 95,8 |
| Odprowadzone do kolektora Olza | 5,1 | 5,1 | 100,0 |
| Ogółem | 13,4 | 14,0 | 95,7 |
Gospodarka odpadami
W 2022 roku Grupa kontynuowała prowadzenie gospodarki odpadami z uwzględnieniem hierarchii sposobów postępowania z nimi, ograniczając ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko, w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użycia. Wszystkie metody postępowania z odpadami prowadzone były przy uwzględnieniu najlepszych dostępnych technik i technologii.
Odpady wydobywcze
JSW w trakcie eksploatacji oraz procesów wzbogacania węgla w przykopalnianych zakładach przeróbki mechanicznej wytwarza znaczne ilości odpadów wydobywczych (średniorocznie ok. 12,5 mln Mg), w dużo mniejszym zakresie powstają odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne. Jest to spowodowane specyfiką prowadzonej działalności – wydobywaniem i sprzedażą węgla koksującego, a także uwarunkowaniami geologiczno-górniczymi, występującymi w kopalniach oraz wysokimi wymogami jakościowymi, jakie stawia się produkcji węgla handlowego, a w szczególności koncentratu dla potrzeb koksownictwa. Odpady powstające w trakcie eksploatacji definiowane są na podstawie Rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 roku w sprawie katalogu odpadów, jako należące do grupy 01 – tj. odpadów powstających przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin. Ze względu na genezę ich powstawania dzieli się je na te związane z robotami udostępniająco-przygotowawczymi (kod 01 01 02) oraz powstające w zakładach przeróbki mechanicznej węgla (kod 01 04 12 i 01 04 81). Udział odpadów o kodzie 01 01 02 w całej masie jest stosunkowo niewielki, w przeciwieństwie do tzw. odpadów przeróbczych.
Gospodarowanie odpadami wydobywczymi realizowane jest w oparciu o obowiązujące przepisy prawne – europejskie, polskie a także wewnętrzne przedsiębiorstwa. Odbywa się ono zgodnie z zasadami ochrony środowiska w jasno sprecyzowanych kierunkach w sposób racjonalny i planowy, ale przede wszystkim uwzględniając uwarunkowania ekonomiczno-społeczne, techniczne oraz te związane z założeniami gospodarki o biegu zamkniętym (GOZ). Grupa ma świadomość, że zrównoważone wykorzystywanie zasobów stanowiące podstawę GOZ jest kluczem do bezpiecznego gospodarowania odpadami wydobywczymi. Dlatego stanowi to jedną z ważniejszych kwestii, przede wszystkim z uwagi na wspomniane wcześniej aspekty środowiskowe, społeczne, prawne, techniczne oraz ekonomiczne.
Mając na uwadze powyższe, od października 2019 roku obowiązuje Strategia gospodarowania odpadami wydobywczymi, która zawiera. kierunki i określa sposoby postępowania z odpadami wytwarzanymi w kopalniach, a także tanowi spójną i kompleksową politykę gospodarowania odpadami wydobywczym. Strategia szczegółowo omawia i określa realizowane aktualnie i w ciągu najbliższych lat kierunki zagospodarowywania odpadów wydobywczych, wskazuje działania optymalizujące procesy gospodarowania odpadami, ale również propozycje kierunków perspektywicznych.
Do najważniejszych bieżących kierunków realizowanych w 2022 roku należały:
- wytwarzanie i sprzedaż odbiorcom zewnętrznym kruszyw skalnych górniczych,
- wytwarzanie i wykorzystywanie we własnym zakresie kruszyw skalnych górniczych,
- odzysk odpadów w obiektach gospodarki odpadami,
- odzysk odpadów na terenach poddanych rekultywacji,
- unieszkodliwianie odpadów w obiekcie CSOG,
- wykorzystywanie odpadów wydobywczych i kruszyw skalnych górniczych w zakresie usuwania szkód górniczych,
- sprzedaż i wykorzystanie we własnym zakresie odpadów nieprzetworzonych.
Znaczna ilość odpadów wydobywczych, ograniczone spektrum stosowania oraz bariery transportowe i logistyczne powodują z jednej strony potrzebę poszukiwania nowych sposobów odzysku odpadów oraz doskonalenie metod już stosowanych, ale z drugiej strony prowadzenie działań pozwalających na zabezpieczenie już istniejących rezerw pojemnościowych służących zagospodarowaniu odpadów na powierzchni oraz pozyskiwanie nowych.
W 2022 roku w zakresie gospodarowania odpadami wydobywczymi, rekultywacji oraz zagospodarowania terenów przekształconych w wyniku działalności górniczej w Grupie w dalszym ciągu stosowano takie sposoby produkcji lub formy usług oraz surowce i materiały, które pozwalały zapobiegać powstawaniu odpadów lub utrzymać ich ilość na możliwie najniższym poziomie. Wszystkie te działania prowadzone były zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami w sposób ograniczający do minimum negatywne oddziaływanie odpadów na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko poprzez optymalne gospodarowanie przestrzenią i zasobami środowiska naturalnego ze szczególnym uwzględnieniem rekultywacji i rewitalizacji terenów oraz gruntów przekształconych działalnością górniczą.
Kontynuowane były działania związane z wykorzystaniem odpadów wydobywczych wraz z odpadami elektrownianymi oraz wodą zasoloną do wypełniania i doszczelniania zrobów ścian zawałowych w celach zwalczania zagrożenia pożarowego i metanowego, ograniczenia emisji metanu i osiadań terenu, poprawy warunków wentylacji oraz wypełniania zlikwidowanych i otamowanych zbędnych wyrobisk górniczych. Zwiększenie wykorzystania odpadów wydobywczych w podziemnych wyrobiskach górniczych realizowane było poprzez systematyczną rozbudowę i modernizację instalacji do zatłaczania mieszanin doszczelniających.
Optymalne wykorzystanie wytwarzanych odpadów wydobywczych w budownictwie drogowym i komunikacyjnym do prac inżynieryjno – budowlanych oraz hydrotechnicznych prowadzone było poprzez intensyfikację działań w zakresie produkcji kruszyw w instalacjach zakładów przeróbczych kopalń i ich sprzedaży. Produkcja kruszyw realizowana była zgodnie z uzyskanymi Krajowymi Ocenami Technicznymi (KOT) na podstawie posiadanych przez kopalnie decyzji. Spółka planuje uzyskanie kolejnej Krajowej Oceny Technicznej dla produkowanych kruszyw, które pozwolą na rozszerzenie zakresu ich stosowania.
Zagospodarowanie odpadów wydobywczych w obiektach gospodarki odpadami wydobywczymi na powierzchni prowadzone było w sposób bezpieczny dla środowiska zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, planami gospodarki odpadami oraz aktualnie obowiązującymi przepisami w zakresie gospodarki odpadami w kierunkach uzgodnionych z lokalnymi jednostkami samorządu terytorialnego.
Obiekty gospodarki odpadami wydobywczymi objęte były rekultywacją techniczną i biologiczną, zazielenieniem gwarantujących szybkie i trwałe osiągnięcie zamierzonych efektów ekologicznych.
|
ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW WYDOBYWCZYCH |
2022 | 2021 | DYNAMIKA 2021=100 |
|---|---|---|---|
| Wytwarzanie odpadów wydobywczych, w tym: | 13,1 | 12,4 | 105,6 |
| - Kamień szybowy ( 01 01 02 ) | 0,135 | 0,127 | 106,3 |
| - Kamień ZPMW ( 01 04 12 ) | 12,2 | 11,5 | 106,1 |
| - Odpady poflotacyjne ( 01 04 81 ) | 0,78 | 0,81 | 96,3 |
| Zagospodarowanie odpadów wydobywczych na powierzchni | 11,8 | 11,4 | 103,5 |
| Zagospodarowanie kruszyw na powierzchni | 1,20 | 0,83 | 144,6 |
| Zagospodarowanie odpadów wydobywczych na dole | 0,073 | 0,134 | 54,5 |
| Zagospodarowanie kruszyw na dole | 0,0020 | 0,0013 | 153,8 |
Pozostałe odpady
Grupa wytwarza rocznie kilkadziesiąt tysięcy Mg odpadów innych niż wydobywcze i komunalne, do których należą odpady niebezpieczne oraz odpady inne niż niebezpieczne. W stosunku do wytwarzanych odpadów wydobywczych odpady te stanowią niewielki procent wszystkich odpadów wytwarzanych przez zakłady Grupy. Odpady niebezpieczne to przede wszystkim: odpady przepracowanych olejów, szlamy z biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych, odpady zużytego czyściwa oraz baterii i akumulatorów. Odpady inne niż niebezpieczne wytwarzane w zakładach Grupy to głównie odpady: złomu, gruzu, drewna, gumy, tworzyw sztucznych oraz zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
Grupa prowadzi segregację i selektywne magazynowanie wytwarzanych odpadów w sposób uniemożliwiający ich negatywne oddziaływanie na środowisko i zdrowie ludzi. W 2022 roku w dalszym ciągu realizowane były działania w celu ograniczenia powstawania odpadów „u źródła”, zapobiegające powstawaniu odpadów lub pozwalające utrzymać na możliwie niskim poziomie ich wytwarzanie. Prowadzone były również prace dla zapewnienia zwiększenia skuteczności selektywnego gospodarowania odpadami. Odpady, których z przyczyn technologicznych, ekologicznych lub ekonomicznych nie udało się poddać przetwarzaniu na terenie zakładu, były systematycznie przekazywane, z uwzględnieniem hierarchii sposobów postępowania z odpadami oraz najlepszej dostępnej techniki lub technologii, do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być przetworzone. Główne metody postępowania z odpadami dotyczyły procesów odzysku. W mniejszym stopniu odpady były poddawane były procesom unieszkodliwiania. Metodę zagospodarowania odpadów określono przede wszystkim na podstawie informacji dostarczonych przez wykonawców usług przetwarzania odpadów.
ADR – przewóz odpadów niebezpiecznych
W przypadku prowadzenia działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych – ADR stosuje się normy i metodyki zgodne z wymaganiami określonymi w przepisach ADR.
|
ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW WYDOBYWCZYCH |
2022 | 2021 | DYNAMIKA 2021=100 |
|---|---|---|---|
| Całkowita ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych | 0,0073 | 0,0077 | 94,8 |
| Całkowita ilość wytworzonych odpadów innych niż niebezpieczne | 13,16 | 12,45 | 105,7 |
| Odpady niebezpieczne odebrane od innej jednostki | 0,0014 | 0,0015 | 93,3 |
| Odpady inne niż niebezpieczne odebrane od innej jednostki | 0,330 | 0,233 | 141,6 |
| Wskaźnik emisji odpadów na jednostkę przychodu mln Mg/mln PLN | 0,0007 | 0,0012 | 58,3 |
Bioróżnorodność
Zakłady Grupy nie działają na terenach, ani w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów wyróżniających się szczególnymi wartościami przyrodniczymi takimi jak parki narodowe, rezerwaty przyrody czy obszary Natura 2000. W dalszym sąsiedztwie znajdują się liczne tereny o wysokiej wartości przyrodniczej lub krajobrazowej, objętej różnymi formami ochrony, spośród których warto wymienić:
- Rezerwaty Przyrody: Babczyna Dolina (PGWiR – ujęcie wody przemysłowej Łąka), Żubrowisko (PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka), Rotuz (PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka), Las Dąbrowa (KWK Knurów-Szczygłowice), Segiet (Koksownia Jadwiga), Dolina Żabnika (Koksownia Przyjaźń) i Góra Chełm (Koksownia Przyjaźń).
- Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000: Dolina Górnej Wisły PLB240001 (KWK Borynia-Zofiówka, KWK Jastrzębie-Bzie, KWK Pniówek, PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka), Stawy w Brzeszczach PLB120009 (PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka) oraz Stawy Wielikąt i Las Tworkowski PLB240003 (Koksownia Radlin, PGWiR – ujęcie wody przem. Godów i wylot Kolektora Olza).
- Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Natura 2000: Las koło Tworkowa PLH240040 (PGWiR – wylot Kolektora Olza), Zbiornik Goczałkowicki - Ujście Wisły i Bajerki PLH240039 (KWK Borynia-Zofiówka, KWK Jastrzębie-Bzie, KWK Pniówek, PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka), Pierściec PLH240022 (KWK Pniówek, PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka), Podziemia Tarnogórsko – Bytomskie PLH240003 (Koksownia Jadwiga), Graniczny Meander Odry PLH240013 (Koksownia Radlin, PGWiR – wylot Kolektora Olza), Łąki Dąbrowskie PLH240041 (Koksownia Przyjaźń), Łąki w Sławkowie PLH240043 (Koksownia Przyjaźń), Lipienniki w Dąbrowie Górniczej PLH240037 (Koksownia Przyjaźń), Torfowisko Sosnowiec-Bory PLH240038 (Koksownia Przyjaźń), Pustynia Błędowska PLH120092 (Koksownia Przyjaźń), Ostoja Środkowojurajska PLH240009 (Koksownia Przyjaźń), Pleszczotka PLH120092 (Koksownia Przyjaźń), Armeria PLH120091 (Koksownia Przyjaźń), Łąki w Jaworznie PLH240042 (Koksownia Przyjaźń).
- Parki Krajobrazowe: Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich (KWK Borynia-Zofiówka, KWK Jastrzębie-Bzie, KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Pniówek, KWK Budryk, Koksownia Radlin, PGWiR – ujęcie wody przem. Łąka, Zakład Odsalania, wylot Kolektora Olza), Orlich Gniazd (Koksownia Przyjaźń), a także Dolinki Krakowskie (Koksownia Przyjaźń).
- Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej (wszystkie zakłady Grupy).
Dzięki podejmowanym przez Grupę wysiłkom na rzecz ochrony środowiska, w 2022 roku nie odnotowano strat środowiskowych będących skutkiem działania przedsiębiorstw.
Pozostałe zagadnienia środowiskowe, w tym zgodność z zasadami ochrony środowiska
Zakłady JSW posiadają uregulowany stan formalno-prawny. Zgodność z regulacjami potwierdzona została wynikami przeprowadzonych w 2022 roku kontroli Inspekcji Środowiska, Urzędu Górniczego oraz niezależnych auditorów akredytowanej jednostki w ramach systemu ISO 14001. W 2022 roku w Grupie nie odnotowano poważnych awarii ze skutkiem środowiskowym, jak również nie nałożono na żadną ze spółek w Grupie znaczących kar za naruszenie przepisów ochrony środowiska.
W umowach na dostawy, usługi i roboty budowlane stosowane są zapisy dotyczące poszanowania środowiska i postępowania zgodnie z przepisami szeroko pojętej ochrony środowiska, w tym gospodarki odpadami i odpowiedzialności za szkody w środowisku.
W ramach planowanej kontroli WIOŚ w Koksowni Przyjaźń w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza – stwierdzono naruszenie warunków pozwolenia. JSW KOKS wniosła o wyznaczenie terminu usunięcia naruszenia do dnia 17 sierpnia 2023 roku. Wniosek Decyzją ŚWIOŚ z dnia 20 października 2022 roku został rozpatrzony pozytywnie.
Wydatki na ochronę środowiska
Tabela.Wydatki na ochronę środowiska (Grupa JSW) (mln PLN)
| WYSZCZEGÓLNIENIE | 2022* | 2021* | DYNAMIKA 2021=100 |
|---|---|---|---|
| Opłaty za korzystanie ze środowiska | 4,2 | 4,4 | 95,5 |
| Opłaty za usługi wodne | 18,9 | 15,0 | 126,0 |
| Zagospodarowanie odpadów | 95,1 | 80,6 | 118,0 |
| Ochrona wód przed zasoleniem | 57,0 | 29,3 | 194,5 |
| Naprawa szkód górniczych | 107,5 | 102,2 | 105,2 |
| Inwestycje w zakresie ochrony środowiska | 123,5 | 170,1 | 72,6 |
| Rekultywacja | 0,4 | 0,3 | 133,3 |
| Ogółem | 406,6 | 401,9 | 101,2 |
| Wskaźnik na jednostkę przychodu mln PLN/mln PLN | 0,020 | 0,038 | 52,6 |
Inwestycje prośrodowiskowe
W ramach przyjętej Strategii środowiskowej i biznesowej opracowany został plan inwestycji prośrodowiskowych na lata 2022-2030, który sukcesywnie jest aktualizowany zgodnie z modelem biznesowym Grupy. Na podstawie obszarów kluczowych wyodrębnionych w Strategii środowiskowej określone zostały grupy zadań inwestycyjnych w zakresie ograniczenia emisji GHG, poprawy efektywności energetycznej, dostosowania do wymogów BAT i redukcji emisji pozostałych, poszanowania wód i bioróżnorodności, gospodarki obiegami zamkniętymi i rekultywacji.
JSW w 2022 roku na główne inwestycje prośrodowiskowe i proklimatyczne wydała 87,3 mln PLN. Do najważniejszych zadań w tym zakresie należały:
- program Redukcji Emisji Metanu – 1,8 mln PLN,
- zabudowa układów kogeneracyjnych – 29,5 mln PLN,
- poprawa efektywności energetycznej, w tym budowa lub modernizacja układów kompensacji mocy biernej – 20,8 mln PLN,
- rozbudowa, modernizacja klimatyzacji centralnej – 7,3 mln PLN,
- redukcja emisji pozostałych – pyłu, hałasu – 5,5 mln PLN,
- racjonalna gospodarka wodno - ściekowa – 5,9 mln PLN,
- racjonalna gospodarka odpadami wydobywczymi – 16.5 mln PLN.
JSW KOKS w 2022 roku na inwestycje prośrodowiskowe, (przedsięwzięcia, których celem jest wyłącznie zmniejszenie oddziaływania na środowisko poszczególnych instalacji; nie zostały uwzględnione przedsięwzięcia przyjazne dla środowiska, które zaspakajają potrzeby technologiczne, poprawiają efektywność produkcji, energetyczną lub bezpieczeństwo i higienę pracy) wydała 61,8 mln PLN. Do najważniejszych zadań w tym zakresie należały:
Koksownia Przyjaźń:
- budowa instalacji odazotowania spalin na kotle Elektrociepłowni – blok energetyczny 71 MWe – 11,1mln PLN,
- budowa instalacji odazotowania spalin na kotle Elektrowni – blok energetyczny 21 MWe – 4,1 mln PLN.
Koksownia Jadwiga:
- dostosowanie do wymagań konkluzji BAT nr 42 w celu ograniczenia emisji pyłu węglowego (węglownia - wieża węglowa) oraz konkluzji BAT 52 (sortownia) – 0,5 mln PLN,
- zabudowa układu pomiarowego gazu koksowniczego w odmrażalni węgla – 0,08 mln PLN,
- budowa bioreaktora tlenowego – 2,3 mln PLN.
Koksownia Radlin:
- budowa II ciągu instalacji KRAiC wraz z kolumną odkwaszająco-odpędową – 43,7 mln PLN.
PGWiR w 2022 roku na inwestycje w zakresie ochrony środowiska wydała ok. 5,5 mln zł . Do najważniejszych zadań w tym zakresie należały:
- odbudowa i modernizacja instalacji odsalania wód – 2,5 mln PLN,
- modernizacja systemu odprowadzania wód opadowych – 0,9 mln PLN,
- modernizacja systemu ujęć wód i rurociągów – 0,8 mln PLN,
- modernizacja systemu rurociągów wód dołowych – 1,3 mln PLN.
Oddziaływanie działalności górniczej
Zdecydowanie największe znaczenie z punktu widzenia poprawnych relacji pomiędzy przedsiębiorcą górniczym a lokalną społecznością, ma sprawny proces naprawy i likwidacji szkód górniczych wyrządzonych ruchem zakładu górniczego. W celu ograniczenia ryzyk z nim związanych stosowane są odpowiednie mechanizmy kontrolne w zakresie materializacji ryzyka obejmujące m.in. takie działania jak:
- koordynacja działań związanych z przygotowywaniem: projektu prac geologicznych, dokumentacją geologiczną, hydrogeologiczną, geologiczno-inżynierską, projektem zagospodarowania złoża oraz planem ruchu,
- na podstawie harmonogramu eksploatacji złoża, docelowego oraz objętego danym planem ruchu typowane są miejsca zagrożone wystąpieniem szkód górniczych,
- nadzorowanie realizacji zapisów koncesyjnych oraz wynikających z wydanych decyzji środowiskowych,
- prowadzenie monitoringu geodezyjnego i budowlanego,
- monitoring wykonu napraw szkód górniczych w zakresie ilościowym i kosztowym w interwale miesięcznym oraz rocznym,
- monitoring wysokości rezerwy finansowej tworzonej dla potrzeb zobowiązań powstałych z tytułu szkód górniczych,
- współpraca z organami samorządowymi w ramach zespołów porozumiewawczych odbywających się z udziałem przedstawicieli Okręgowego Urzędu Górniczego,
- wyłączenie terenu z zabudowy bądź też złoża z eksploatacji,
- podejmowanie działań profilaktycznych mających na celu zachowanie grawitacyjnego spływu wód powierzchniowych,
- stosowanie profilaktyki budowlanej w zakresie odpowiedniego zabezpieczenia istniejących oraz nowo realizowanych obiektów budowlanych (w tym infrastruktury technicznej) w granicach terenów górniczych.
Procedury związane z usuwaniem szkód
Prawny obowiązek naprawy szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego wynika bezpośrednio z treści działu VIII „Odpowiedzialność za szkody” ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze. Niemniej jednak kluczowe znaczenie w procesie naprawy szkód górniczych odgrywają regulacje wewnętrzne JSW związane z ich usuwaniem. Poszczególne projekty naprawcze związane z usuwaniem szkód dla obiektów publicznych, samorządowych oraz stanowiących własność prywatną, są przygotowywane do realizacji zgodnie z procedurą określoną w Zarządzeniu nr 9/XI/2022 Prezesa Zarządu JSW z dnia 13 września 2022 roku w sprawie realizacji obowiązków i uprawnień przedsiębiorcy, wynikających z Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze oraz w Regulaminie w sprawie trybu i zasad postępowania przy usuwaniu i zapobieganiu szkodom wyrządzonym ruchem zakładu górniczego zatwierdzonym uchwałą Zarządu JSW nr 157/XI/2022 z dnia 13 września 2022 roku
Zrealizowane zadania związane z likwidacją szkód górniczych
W 2022 roku kopalnie JSW wykonały plan napraw szkód powodowanych ruchem zakładu górniczego realizując zadania za łączną kwotę 107,4 mln PLN (przy uwzględnieniu zobowiązań SRK – 4,8 mln PLN). Dla porównania w 2021 roku zrealizowano zadania za łączną kwotę 99,9 mln PLN.
JSW przewiduje w 2023 roku wykorzystanie rezerwy na naprawę szkód w wysokości 99,4 mln PLN.
| ZADANIA ZWIĄZANE Z NAPRAWĄ SZKÓD GÓRNICZYCH | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| SEKTOR PAŃSTWOWY | SEKTOR SAMORZĄDOWY | SEKTOR PRYWATNY | |||
| 2022 | 2021 | 2022 | 2021 | 2022 | 2021 |
| 56 zadań | 52 zadnia | 86 zadań | 65 zadań | 1 123 zadań | 1 332 zadań |
| 29,7 mln zł | 26,8 mln zł | 23,7 mln zł | 31,5 mln zł | 49,2 mln zł | 41,6 mln zł |
W 2022 roku kopalnie JSW zabezpieczyły środki finansowe na naprawę szkód w wysokości 111,1 mln PLN.