Nasz wpływ na klimat

NASZ WPŁYW NA KLIMAT

Aktualna polityka rozwoju gospodarczego UE szczególnie silnie akcentuje kwestie klimatyczne, które określone zostały w Europejskim Zielonym Ładzie, pakiecie Fit for 55 i dokumentach towarzyszących, co w konsekwencji oznacza konieczność transformacji przemysłu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej.

Grupa w związku z charakterem prowadzonej działalności ma bezpośredni i pośredni wpływ na zmiany klimatyczne:

• BEZPOŚREDNI WPŁYW na zmianę klimatu wynika z prowadzonej działalności operacyjnej, wydobywczej i produkcyjnej:
  • Emisje gazów cieplarnianych związane z procesem produkcyjnym, głównie metanu towarzyszącego procesowi wydobycia węgla (72% wartości CF organizacji), dwutlenku węgla związanego z procesem koksowania,
  • Emisje gazów cieplarnianych związane z produkcją energii elektrycznej i cieplnej,
  • Zużycie paliw i energii w ramach działalności operacyjnej i emisje gazów cieplarnianych z tym związane.

• POŚREDNI WPŁYW na zmiany klimatu związany jest głównie z procesami wytwarzania i transportu surowców, materiałów niezbędnych do procesów produkcyjnych i transport wytworzonych produktów, energochłonnością procesu produkcyjnego oraz zagospodarowaniem głównie odpadów wydobywczych.

RYZYKA I SZANSE ZWIĄZANE Z KLIMATEM

W ramach opracowanej Strategii środowiskowej, przeprowadzono analizę ryzyk i szans klimatycznych i ich wpływ na działalność Grupy JSW. Największy potencjalny negatywny wpływ na obecną działalność JSW mają ryzyka transformacyjne typu regulacyjnego i rynkowego wpływające na ambitne wymagania ograniczania emisji oraz potrzebę transformacji i dywersyfikacji działalności w kierunku technologii niskoemisyjnych. Największy potencjalny pozytywny wpływ na obecną działalność Grupy JSW posiadają szanse związane z rozwojem źródeł wytwarzania energii pozwalające na samowystarczalność energetyczną, jak również potencjał do rozwoju technologii nisko i zeroemisyjnych.

Zmiany klimatu mogą wpływać na działalność Grupy poprzez niesprzyjające, zmienne warunki pogodowe, które mogą przyczynić się do zaburzeń w wydobyciu, produkcji i dostawach produktów do kontrahentów oraz w dostawach materiałów do zakładów Grupy niezbędnych w procesie produkcyjnym. Szczególny wpływ może mieć susza, która będzie uniemożliwiała pobór wody do celów produkcyjnych oraz odprowadzanie zasolonych wód do wód powierzchniowych. Ponadto podwyższone temperatury w okresie letnim, mogą wpłynąć na wentylację i funkcjonowanie systemów klimatyzacji wyrobisk górniczych. Koksownie, jako zakłady ruchu ciągłego, czyli prowadzenia takiego procesu produkcyjnego, którego zatrzymanie nie jest możliwe bez zniszczenia obiektu, szczególnie narażone są na zmiany pogodowe. Obserwowana od kilku lat zwiększona nieprzewidywalność zjawisk atmosferycznych oraz zmniejszenie wyrazistości poszczególnych pór roku zostały zidentyfikowane jako jedno z istotnych ryzyk klimatycznych.

W lipcu 2022 roku w ramach JSW powołano Komitet Ryzyka ds. ryzyk klimatycznych, którego celem było przeprowadzenie analizy zidentyfikowanych ryzk i szans klimatycznych, opracowanie lub aktualizacja istniejących kart ryzyk zgodnie z wytycznymi TCFD oraz projektem dyrektywy CSRD.

ROLE I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZWIĄZANE Z KLIMATEM

Od 2018 roku we wszystkich spółkach Grupy wyznaczone zostały osoby odpowiedzialne za dane wejściowe do obliczania śladu węglowego oraz sprawozdawczości w zakresie ochrony środowiska. W Jednostki dominującej zagadnieniom środowiskowym przypisano zasoby pracownicze na poziomie Zarządu, najwyższej kadry zarządczej oraz pozostałych pracowników.

Struktura odpowiedzialności za ochronę środowiska i klimatu w JSW:

ZAANGAŻOWANIE W OGRANICZENIE ZMIAN KLIMATU

Aktualna polityka rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej szczególnie silnie akcentuje kwestie klimatyczne, które określone zostały w Europejskim Zielonym Ładzie i dokumentach towarzyszących, co w konsekwencji oznacza konieczność transformacji przemysłu w kierunku gospodarki neutralnej klimatycznie. Jako bezpośredni i pośredni emitent gazów cieplarnianych w związku z charakterem prowadzonej działalności i łańcuchem wartości jesteśmy zaangażowani w realizację celów Porozumienia Paryskiego oraz realizację założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Zdajemy sobie sprawę, że prowadzone przez nas procesy produkcyjne powodują znaczne zużycie energii i emisje zanieczyszczeń do powietrza i wód, którym musimy stawić czoła w najbliższych latach w celu ich ograniczenia.

Od 2017 roku prowadzimy obliczenia śladu węglowego Grupy Kapitałowej, który uwzględnia emisje bezpośrednie i pośrednie gazów cieplarnianych zarówno w części wydobywczej jak i koksowniczej. Głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych wynikającym z działalności Grupy jest metan usuwany ze względów bezpieczeństwa z wyrobisk kopalnianych (ok. 72% śladu węglowego). Kluczem do redukcji jego emisji jest ujmowanie i gospodarcze wykorzystanie do produkcji energii.

Od roku 2018 w kopalniach KWK Budryk oraz KWK Knurów-Szczygłowice realizujemy projekt inwestycyjny pod nazwą Gospodarcze wykorzystanie metanu o łącznej wartości projektowej ok. 300 mln PLN, którego celem jest zwiększenie uzysku energii własnej i ograniczenie emisji metanu, śladu węglowego o kolejne ok. 1,3 mln Mg CO₂e.

Głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych wynikającym z działalności Grupy jest metan, który stanowi około 72% śladu węglowego. W 2022 roku zmniejszono emisję metanu do atmosfery o ok. 91 mln m³, a w samym IV kwartale 2022 roku o około 23,5 mln m³.

W 2022 roku wyprodukowano 168 tys. MWh energii elektrycznej z metanu (z czego 98 tys. MWh stanowiła autoprodukcja energii, pozostały wolumen to zakup energii wytworzonej ze sprzedawanego metanu). Natomiast w IV kwartale 2022 roku wolumen ten wyniósł: 42 tys. MWh, z czego 20 tys. MWh stanowiła autoprodukcja

PODEJMOWANE DZIAŁANIA I INICJATYWY W 2022 ROKU

JSW S.A. zawarła umowę na zakup energii elektrycznej na lata 2024-2025, która daje możliwość zawierania i bilansowania energii elektrycznej w ramach Umów PPA.

Zarząd JSW powołał Zespół Projektowy, którego celem było wypracowanie koncepcji rozwoju własnych mocy OZE. W efekcie prac Zespołu Zarząd JSW zaakceptował Koncepcję realizacji Programu budowy farm PV planowanych do realizacji w latach 2023-2028.

W lipcu 2022 roku, Jednostka dominująca po raz pierwszy przystąpiła do raportowania kwestii klimatu i otrzymała wysoką ocenę w renomowanym ratingu CDP. W badaniu ujawniono 103 polskie firmy, spośród których tylko 16 przedsiębiorstw uzyskało najwyższe oceny A do C. JSW, przystępując po raz pierwszy, uzyskała wysoką ocenę „C” i wyprzedziła wszystkie firmy z branży wydobywczej.

Jednostka dominująca znalazła się w czołówce spółek najbardziej świadomych klimatycznie w czwartej edycji Badania Świadomości Klimatycznej Spółek, w którym przyznano JSW czwarte miejsce wśród 152 spółek giełdowych (raport poddany ocenie dotyczył 2021 roku).

W ramach Grupy Kapitałowej w 2022 rok w spółkach JSW Ochrona, PBSz zainstalowano panele fotowoltaiczne o łącznej mocy ok. 0,08 MWp. Aktualnie w Grupie JSW funkcjonują instalacje PV o łącznej mocy ok. 0,86 MWp.

W JSW KOKS kontynuowano budowę nowego bloku energetycznego w Koksowni Radlin o mocy projektowej 28MWe, który zasilany ma być gazem koksowniczym, a produkowana energia elektryczna i cieplna wykorzystywana będzie na potrzeby własne i sprzedawana na zewnątrz, co pozwoli na ograniczenie zakresu 2 śladu węglowego Grupy.

Zarówno w Jednostce dominującej, jak i pozostałych spółkach Grupy realizowane były przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej, m.in.: kompensacja mocy biernej, modernizację oświetlenia, sieci ciepłowniczych, wymienników ciepła, pompowni głównego odwadniania, termomodernizacja budynków, instalacji pomp ciepła, skorelowane niejednokrotnie z procesem pozyskiwania świadectw efektywności energetycznej (tzw. „białych certyfikatów”). W celu ograniczenia stosowania tzw. f-gazów sukcesywnie realizowana jest  modernizacja i rozbudowa systemów centralnej klimatyzacji wyrobisk dołowych.

Ślad węglowy

Grupa jako jedna z nielicznych w Polsce od 2017 roku prowadzi zintegrowane szacowanie śladu węglowego organizacji i dwóch głównych produktów węgla i koksu w oparciu o standard GHG Protocol za pomocą wdrożonego narzędzia informatycznego wspomagającego prowadzenie obliczeń. W obliczeniach uwzględnione zostały emisje następujących gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla, metanu oraz wodorofluorowęglowodorów. Obliczenia zostały wykonane w zgodności z GHG Protocol Corporate Accounting and Reporting Standard REVISED EDITION, w oparciu o wskaźniki intensywności emisyjnej specyficzne dla dostawców energii (market based) oraz współczynniki tworzenia efektu cieplarnianego GWP opublikowane w Piątym Raporcie IPCC z 2014 r. (AR5, The Fifth Assessment Report of the IPCC).

Zakres raportowanych emisji (operational boundaries) obejmuje zakres 1 (scope 1, emisje bezpośrednie) oraz zakres 2 (scope 2, emisje pośrednie wynikające z wytwarzania energii kupowanej przez jednostki Grupy). Emisje zakresu 2 dla wszystkich znaczących rodzajów energii po raz pierwszy określone zostały w oparciu o wskaźniki specyficzne dla dostawców energii (market based).

Granice raportowanych emisji (organizational boundaries) obejmują Jednostkę dominującą i wszystkie jednostki Grupy według kontroli operacyjnej i finansowej - 100% emisji z wszystkich spółek wchodzących w skład Grupy. W 2022 roku nie odnotowano emisji biogenicznych.

Zarząd JSW zdecydował o publikacji śladu węglowego organizacji. Ślad węglowy produktów węgiel i koks obliczany w zakresach 1, 2 i 3 upstream zostanie udostępniony wyłącznie na wyraźne życzenie kontrahentów Grupy w zakresie tych produktów.

Pobierz XLS

Rok bazowy 2017 rekalkulowany według nowych wskaźników emisji dla kupowanej energii (market based).
Granice organizacji – podejście kontroli operacyjnej – 100% emisji z wszystkich spółek Grupy
Granice operacyjne  - emisje bezpośrednie i pośrednie w zakresach 1 i 2. Ze względu na to, że zarówno węgiel i jak i koks stanowią produkty pośrednie w dalszych procesach zakres 3 w śladzie węglowym organizacji został pominięty.
Zgodnie z metodyką rekomendowaną przez Protokół GHG, niepewność śladu węglowego organizacji określono na poziomie 8%

Do oceny poziomu intensywności emisji jest wykorzystywany wskaźnik emisji gazów cieplarnianych na jednostkę produktu (sumę produkcji węgla i koksu) oraz na jednostkę przychodu na poziomie Grupy Kapitałowej

ŚLAD WĘGLOWY GRUPY KAPITAŁOWEJ JSW ZA 2022 ROK

EMISJA GHG ZA 2022 ROK WG KATEGORII

Łącznie emisje w ramach zakresu 1+2 Grupy JSW w 2022 roku zmniejszyły się o 6,4% w odniesieniu do roku bazowego 2017, przy czym emisje w zakresie 1 zmniejszyły się o 7%, a emisje w zakresie 2 zmniejszyły się o 2,6%. W porównaniu do roku 2021 nastąpił znaczący spadek emisji bezpośrednich zarówno CO₂ o 13,2%, wynikający ze spadku produkcji koksu oraz spadek emisji metanu o 6,6%.

Emisje gazów i pyłów

Głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych wynikającym z działalności Grupy jest metan pochodzący z wentylacji wyrobisk kopalnianych (ok. 72% całkowitej emisji w przeliczeniu na CO₂e) oraz dwutlenek węgla z procesów  spalania paliw głównie w segmencie koksowniczym. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Grupie realizowane było poprzez maksymalne wykorzystanie energetyczne gazu z odmetanowania kopalń. W wyniku wykorzystania ujmowanego metanu do produkcji energii elektrycznej i cieplnej w układach wysokosprawnej kogeneracji w 2022 roku uzyskano zmniejszenie emisji metanu do atmosfery o ok. 90,9 mln m³.

W segmencie koksowym realizacja rozpoczętych w 2019 roku zadań strategicznych – modernizacja baterii koksowniczej w Koksowni Przyjaźń oraz budowa bloku energetycznego w Koksowni Radlin pozwoli na maksymalizację wykorzystania gazu koksowniczego oraz poprawę efektywności energetycznej. Nadmiarowy gaz koksowniczy wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej i cieplnej zarówno na własny użytek, jak i na sprzedaż.

Emisje pozostałych substancji

Pozostałe substancje, emitowane głównie w wyniku: spalania paliw w kotłach, silnikach gazowych, silnikach spalinowych w środkach transportu powierzchniowego i podziemnego oraz urządzeniach i maszynach nie powodują przekroczeń wartości dopuszczalnych lub wartości odniesienia. W 2022 zakończono realizację dwóch zadań istotnych dla JSW KOKS:

• Instalacja odazotowania spalin z bloku 71 MW w Koksowni Przyjaźń,
• Instalacja KRAiC - budowa II ciągu wraz z kolumną odkwaszająco - odpędową w Koksowni Radlin.

Pobierz XLS

Zużycie paliw i energii

ZUŻYCIE PALIW DO PRODUKCJI ENERGII  W GRUPIE

Pobierz XLS

ZUŻYCIE ENERGII

Pobierz XLS

Pobierz XLS

Metan i jego wykorzystanie

Wydobycie węgla kamiennego nieodłącznie wiąże się z uzyskiwaniem produktu ubocznego jakim jest metan. Bogate zasoby tego surowca w Polsce sprawiają, że zagospodarowanie ich wiąże się z uzyskaniem znaczących korzyści gospodarczych, zwiększeniem bezpieczeństwa w kopalniach oraz realizacją strategii narodowej, zakładającej dalszy rozwój gospodarki obiegu zamkniętego, czyli takiej, w której produkty uboczne jednego procesu są wykorzystywane gospodarczo przy kolejnym.

W 2022 roku zmniejszono emisję metanu do atmosfery o ok. 91 mln m³, a w samym IV kwartale 2022 roku o około 23,5 mln m³.

W 2022 roku wyprodukowano 168 tys. MWh energii elektrycznej z metanu (z czego 98 tys. MWh stanowiła autoprodukcja energii, pozostały wolumen to zakup energii wytworzonej ze sprzedawanego metanu). Natomiast w IV kwartale 2022 roku wolumen ten wyniósł: 42 tys. MWh, z czego 20 tys. MWh stanowiła autoprodukcja.

Od 2021 roku JSW prowadzi specjalną stronę internetową poświęconą metanowi i jego gospodarczemu wykorzystaniu w zakładach spółki. Informacje, które można znaleźć na stronie dotyczą działań podejmowanych przez JSW w celu redukcji emisji metanu do atmosfery. Skierowana jest do osób decyzyjnych oraz opiniotwórczych zarówno w Polsce, jak i w Europie zajmujących się problematyką redukcji emisji metanu.

Więcej informacji można przeczytać tutaj.

EMISJA METANU W 2022 ROKU

Wydzielanie metanu w procesie eksploatacji

Wykres. Całkowita ilość metanu wydzielona w procesie eksploatacji węgla w kopalniach JSW S.A. za 2022 rok [mln m³ CH₄]

Zagospodarowanie ujętego metanu

Wykres. Ilość metanu ujętego w powierzchniowych stacjach odmetanowienia za 2022 rok [mln m³ CH₄]

Głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych wynikającym z działalności Grupy jest metan, który stanowi około 72% śladu węglowego. Mając na uwadze założenia Strategii Środowiskowej i przyjęcie celów redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG) zgodnych z Porozumieniem paryskim, podejmujemy szereg inicjatyw, które pozwolą nam na osiągnięcie założonych celów:

PROGRAM GOSPODARCZEGO WYKORZYSTANIA METANU

Projekt Gospodarczego Wykorzystania Metanu został zaplanowany na lata 2018-2023 i dotyczy zagospodarowania metanu z kopalń KWK Budryk i KWK Knurów-Szczygłowice oraz wytwarzania energii na użytek tych kopalń oraz w następnej kolejności pozostałych kopalń należących do JSW.  Celem Projektu jest rozbudowa infrastruktury umożliwiającej wytwarzanie przez JSW energii elektrycznej przy zastosowaniu spalania nadwyżek metanu pozyskiwanego z węgla kamiennego w procesie odmetanowania.

PROGRAM REDUKCJI EMISJI METANU

Program redukcji emisji metanu (REM), który obejmuje wszystkie kopalnie, uwzględnia dotychczas realizowany program gospodarczego wykorzystania metanu oraz nowe działania konieczne do osiągnięcia zakładanego poziomu redukcji emisji metanu. W programie REM przyjęto dwa kierunki działań:

• ograniczenie emisji metanu do powietrza wentylacyjnego, a tym samym do atmosfery szybami wentylacyjnymi poprzez działania bezpośrednio w wyrobiskach dołowych, zwiększając ujęcie metanu systemem odmetanowania. Zakładane uzyskanie efektywności odmetanowania kopalń JSW na poziomie > 50%.
• dążenie do całkowitego wykorzystania metanu ujmowanego systemem odmetanowania. Przyjęty wskaźnik wykorzystania metanu na poziomie >95%. Przyjęty kierunek jest kontynuacją programu Gospodarczego Wykorzystanie Metanu (GWM) w kopalniach północnych rozszerzony o kopalnie południowe. Planowana jest modernizacja i budowa stacji odmetanowania oraz budowa kolejnych układów kogeneracyjnych. Po zakończeniu programu łączna zainstalowana moc własnych układów kogeneracyjnych wyniesie ok. 60 MWe.

Realizacja całego programu redukcji emisji metanu o wartości szacunkowej na poziomie ok. 300 mln złotych do 2025 (w tym 122 mln zł ujęte w aktualnym modelu biznesowym), pozwoli na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w przeliczeniu na ślad węglowy o ok. 24% do roku 2026. Stanowi to spadek emisji bezpośredniej metanu jak również emisji wynikającej z zakupu energii z zewnątrz.

JSW jako partnerowi wiodącemu konsorcjum składającego się z instytutów naukowo-badawczych, zrzeszonych wspólnie z JSW w Centrum Doskonałości ds. Metanu z Kopalń ICE-CMM udało się pozyskać finansowanie w wysokości 11 mln Euro na realizację projektu Redukcji Emisji Metanu (REM). Budżet całego projektu  wynosi niemal 22 miliony Euro. Dzięki zaangażowaniu Głównego Instytutu Górnictwa, udało się pozyskać do współpracy partnerów zagranicznych - ośrodki naukowe z Rumunii i Hiszpanii. Pozyskany ze zrobów poeksploatacyjnych metan wykorzystywany zostanie do produkcji energii elektrycznej w silnikach gazowych połączonych z generatorami prądu. Realizacja projektu pozwoli na redukcję emisji metanu o 19 mln m³ w ciągu roku oraz wyprodukowanie w procesie jego utylizacji 60 tys. MWh energii elektrycznej.

PROJEKT MASTERMINE

Projekt o charakterze badawczo-wdrożeniowym realizowany jest przez JSW oraz Główny Instytut Górnictwa. Projekt otrzymał dofinansowanie w ramach europejskiego programu MASTERMINE z  unijnego funduszu badawczego Horyzont Europa.

 Celem projektu jest optymalizacja i poprawa efektywności pracy kopalnianego systemu odmetanowania poprzez jego automatyzację i cyfryzację. Efektem będzie skuteczniejsze wychwytywanie metanu uwalnianego podczas eksploatacji. To poprawi bezpieczeństwo pracy górniczych załóg oraz ograniczy emisję metanu, ponieważ mniej tego groźnego gazu będzie migrować do atmosfery z powietrzem wentylacyjnym.

Realizacja inteligentnego systemu odmetanowania w kopalni „Pniówek” rozpocznie się od inwentaryzacji sieci odmetanowania. Następnie przeprowadzone zostaną dokładne prace badające i określające jej parametry. Na tej podstawie specjaliści z GIG opracują projekt nowej sieci czujników i urządzeń sterujących. Na potrzeby systemu zostaną opracowane nowe algorytmy, które pozwolą na autonomiczne, a także w pełni automatyczne działanie systemu bez potrzeby ciągłego nadzoru operatora.

W projekt zaangażowane jest konsorcjum złożone z 22 jednostek (w tym 2 z Polski)

WIZUALIZACJA SIECI ODMETANOWANIA

Dołowa sieć odmetanowania składa się z wielu kilometrów rurociągów, którymi metan z miejsc jego ujęcia odprowadzany jest na powierzchnię. W rurociągach panuje podciśnienie wytworzone w stacji odmetanowania znajdującej się na powierzchni kopalni. Dla prawidłowej regulacji ujęcia i przepływu gazu codziennie dokonywane są pomiary zarówno na głównych (magistralnych) rurociągach jak i wewnątrz rejonów w miejscach ujęcia metanu. Aktualnie pomiary te wykonuje się ręcznie przez kwalifikowanych pracowników (pomiarowców) z częstotliwością 1 raz na dobę.

Projekt wizualizacji dołowej sieci odmetanowania obejmuje główne rurociągi metanowe we wszystkich zakładach JSW S.A. To 60 punktów pomiarowych, w których wykonywane będą automatycznie pomiary stężenia metanu w ujmowanym gazie, depresja, temperatura ujmowanego gazu oraz wielkość przepływu. Dane te on-line przesyłane będą na powierzchnię i poprzez centralny system analizy danych dostępne będą dla osób odpowiedzialnych za proces odmetanowania