1 kwietnia 1993 roku Wydział VIII Gospodarczo-Rejestrowy Sądu Rejonowego w Katowicach wpisał do rejestru handlowego Jastrzębską Spółkę Węglową S.A. Sąd postanowił również, że spółka może używać skrótu JSW S.A. Decyzja sądu była konsekwencją podjętej miesiąc wcześniej decyzji Wacława Niewiarowskiego, ówczesnego ministra przemysłu i handlu, który wydał zarządzenie o przekształceniu siedmiu kopalń: „Krupiński”, „Borynia”, „Jastrzębie”, „Moszczenica”, „Zofiówka”, „Pniówek” i „Morcinek” w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa.
W skład pierwszego Zarządu Spółki powołano: Macieja Czernickiego jako prezesa zarządu oraz Stanisława Jabłońskiego, Ryszarda Markowicza, Józefa Mielnikiewicza i Stanisława Nawrata jako zastępców prezesa zarządu JSW S.A. Przewodniczącym Rady Nadzorczej został Andrzej Karbownik.
Jak powstała JSW?
Na początku lat 90. XX wieku kopalnie zyskały pełną samodzielność organizacyjną i finansową. Mogły swobodnie handlować węglem w kraju i zagranicą. Nadmiar mocy wydobywczych i spadek cen węgla w kraju oraz na rynku międzynarodowym spowodowały, że konkurencja w górnictwie stała się wyjątkowo ostra i doprowadziła do wyselekcjonowania rentownych kopalń, które stanowiły mniejszość w sektorze oraz zdecydowanie większej liczby zakładów produkujących z deficytem. Sektor górniczy jako całość ponosił coraz większe straty. W 1993 roku rząd przyjął pierwszy program restrukturyzacji górnictwa. Zakładał utworzenie na bazie 70 kopalń siedmiu spółek węglowych, co zakończyło proces samodzielnego dostosowywania się kopalń do wymogów gospodarki rynkowej. Większość kopalń została pozbawiona autonomii organizacyjnej, ekonomicznej i finansowej.
JSW została utworzona na bazie kopalń rentownych i nierentownych. Kosztem lepszych kopalń trzeba było ratować te słabsze.
Etap restrukturyzacji
Od czasu utworzenia JSW w 1993 roku do 2006 roku spółka prowadziła ciągłą restrukturyzację, która wiązała się m.in. z wydzieleniem majątku bezpośrednio niezwiązanego z działalnością podstawową spółki i tworzeniem na jego podstawie odrębnych podmiotów prawnych.
W październiku 1994 roku połączono kopalnię „Jastrzębie” z kopalnią „Moszczenica”. W rezultacie powstała kopalnia „Jas-Mos” (później Ruch Jastrzębie). W 1995 roku utworzono Zakład Logistyki Materiałowej. Rok później powstał Polski Koks. W 1998 roku kopalnię „Morcinek” - z uwagi na nieuzasadnione ekonomicznie wydobycie - postawiono w stan likwidacji, która zakończyła się w roku 2000. W połowie 2003 roku powołano spółkę Koksownia „Przyjaźń” sp. z o.o., do której w grudniu 2003 roku Skarb Państwa wniósł w postaci aportu przedsiębiorstwo Zakłady Koksownicze „Przyjaźń” z Dąbrowy Górniczej. W 2008 roku Skarb Państwa wniósł do JSW kopalnię „Budryk”, po czym spółka przystąpiła do realizacji szeroko zakrojonego programu modernizacyjnego w celu przestawienia tej kopalni z produkcji wyłącznie węgla koksowego typu 34 (semi-soft) oraz węgla do celów energetycznych na produkcję węgla koksowego typu 35 (hard) o wyższej wartości.
W 2010 roku JSW nabyła od Skarbu Państwa Przedsiębiorstwa Gospodarki Wodnej i Rekultywacji. 1 stycznia 2011 roku, w ramach prowadzonych procesów reorganizacyjnych, JSW dokonała integracji kopalń „Borynia” oraz „Zofiówka”, tworząc nową dwuruchową kopalnię „Borynia-Zofiówka”. W tym samym roku JSW przejęła KK Zabrze i WZK Victoria.
1 lipca 2011 roku JSW zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
Z kolei dwa lata później do kopalni „Borynia-Zofiówka” przyłączono kopalnię „Jas-Mos” tworząc kopalnię zespoloną „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie”. 1 sierpnia 2014 roku Jastrzębska Spółka Węglowa zakupiła od Kompanii Węglowej kopalnię „Knurów-Szczygłowice”.
Od 1 stycznia 2023 roku nastąpiły kolejne zmiany. Dotychczasowa kopalnia „Jastrzębie-Bzie” funkcjonuje teraz jako Ruch Bzie i została połączona z kopalnią „Borynia-Zofiówka”. W ten sposób powstała nowa kopalnia zespolona pod nazwą „Borynia-Zofiówka-Bzie”.
W swojej długiej historii JSW przechodziła wiele kryzysów. Konieczna okazała się sprzedaż WZK Victoria oraz SpółkiEnergetycznej „Jastrzębie”, co nastąpiło w 2016 roku. W ramach restrukturyzacji, w marcu 2017 do SRK trafiła kopalnia „Krupiński”. Do SRK przekazano także Ruch Jastrzębie.
Plany na przyszłość
JSW angażuje się w zrównoważony rozwój i aktywnie działa na rzecz zmniejszenia swojego śladu węglowego. Firma inwestuje też w badania i rozwój w celu znalezienia nowych, bardziej przyjaznych dla środowiska metod produkcji węgla, a także w projekty związane
z energetyką wiatrową i słoneczną, aby uczynić swoją działalność bardziej zrównoważoną dla przyszłych pokoleń. Spółka angażuje się również w inicjatywy związane z zalesianiem i gospodarką wodną, a także w poprawę życia swoich pracowników i społeczności, w których prowadzi działalność. Firma zapewnia swoim pracownikom szeroko zakrojone programy szkoleniowe i rozwojowe oraz wspiera lokalne inicjatywy, takie jak drużyny sportowe, wydarzenia kulturalne i projekty środowiskowe.