Wątpliwości prawne Sądu w Gliwicach powstały na tle sporu prowadzonego wobec Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. przez Wójta Gminy Ornontowice a dotyczącego opodatkowania podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych i zlokalizowanej w nich infrastruktury.

Spór pomiędzy gminami a całą branżą górniczą o opodatkowanie podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych trwa już od kilkunastu lat. Jak wyliczyła Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa - ostateczne usankcjonowanie obciążenia podziemnych wyrobisk kopalń podatkiem od nieruchomości będzie oznaczało konieczność zapłaty przez górnicze firmy kwoty 1 mld 428 mln 444,3 tys. zł!

Pierwszą falę sporów zakończył Sąd Najwyższy, który 12 marca 2002 r. podjął uchwałę, zgodnie z którą podziemne wyrobiska górnicze oraz zlokalizowane w nich budowle nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.

W opinii organów podatkowych uchwała ta straciła na aktualności 1 stycznia 2003 r., kiedy to została zmieniona ustawa o podatkach i opłatach lokalnych w części regulującej zakres podatku od nieruchomości. Zmiana ustawy miała uprościć i doprecyzować przepisy. W szczególności do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wprowadzono definicję budowli (poprzez odwołanie w tym zakresie do prawa budowlanego). Tymczasem zmiana ustawy w przypadku gmin górniczych doprowadziła do rozszerzającej wykładni interpretacyjnej pojęcia budowli w szczególności w kontekście opodatkowania podziemnych wyrobisk górniczych. Niektóre organy podatkowe oraz sądy administracyjne stanęły na stanowisku, że wyrobisko górnicze, na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości, powinno być traktowane, jako budowla składająca się z poszczególnych obiektów (urządzeń) funkcjonalnie ze sobą powiązanych. – Nasza branża nie może się zgodzić z takim rozumieniem pojęcia wyrobiska. To, czym jest wyrobisko zostało wyraźnie zdefiniowane w Prawie geologicznym. Wyrobisko to pusta przestrzeń w górotworze powstała w wyniku prowadzenia robót górniczych a prawo budowlane nie ma zastosowania do wyrobisk więc o żadnej  budowli nie może tutaj być mowy – mówi Jarosław Zagórowski, Prezes Zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej.

Przełomem w sporze było toczące się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym  w Gliwicach postępowanie dotyczące opodatkowania wyrobisk górniczych ze skargi Jastrzębskiej Spółki Węglowej. WSA w Gliwicach skierował bowiem do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne co do zgodności przepisów definiujących pojęcie budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych z Konstytucją RP.W uzasadnieniu podjętego postanowienia, Sąd w Gliwicach wskazał, że przepisy dotyczące podatku od nieruchomości w zakresie ustalenia tego co w istocie jest budowlą podlegającą opodatkowaniu, są nieprecyzyjne i niejasne.  Ponadto w ocenie sądu pytającego użycie przez ustawodawcę w kwestionowanych przepisach określenia "przepisy prawa budowlanego" rodzi wątpliwość, do jakiej konkretnie regulacji prawnej prawodawca w tym przedmiocie odsyła. Czy chodzi o przepisy ustawy - Prawo budowlane, czy też ogólnie, o odnoszące się do rozpatrywanego problemu regulacje prawne, zawarte również w innych ustawach niż - Prawo budowlane, w szczególności zawartych w Prawie geologicznym i górniczym.

– Początkowo postanowienie gliwickiego Sądu wywołało u nas optymizm, gdyż był to pierwszy przypadek przełamania jednolitej i niekorzystnej dla górnictwa fali wyroków. Jednak po analizie zakresu pytania i możliwych odpowiedzi Trybunału doszliśmy do wniosku, że prawdopodobnie orzeczenie z 13 września nie przybliży nas ani o krok do rozwiązania sporu w sprawie opodatkowania wyrobisk. Trybunał może orzec, że przepisy są zgodne z Konstytucją lub nie. Uznanie, że obowiązująca w polskim prawie definicja budowli na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości jest niezgodna z ustawą zasadniczą miałoby ten skutek, że od żadnej budowli nie można by było pobierać podatku. Jeśli zaś Trybunał orzeknie o konstytucyjności wątpliwych przepisów, będzie to oznaczało, że budowle podlegają opodatkowaniu bez rozstrzygnięcia jak należy definiować termin budowle . Niestety, zakres pytania skierowanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w naszej sprawie do Trybunału pozwala przypuszczać, że 13 września  nie usłyszymy odpowiedzi na pytanie czy sporne wyrobiska podlegają opodatkowaniu czy też są z niego wyłączone. Oznacza to, że w praktyce nasza sytuacja jako podatnika podatku od nieruchomości nie ulegnie zmianie i do czasu zmiany przepisów w tym zakresie, będziemy zmuszeni kontynuować dotychczasowe spory toczone z gminami – komentuje Jarosław Zagórowski, prezes JSW.

Biorąc pod uwagę toczące się postępowania Jastrzębska Spółka Węglowa  SA utworzyła na sporne zobowiązania  rezerwę , którą  bieżąco aktualizuje. W sytuacji  negatywnego dla JSW SA rozstrzygnięcia sprawy przez Trybunał Konstytucyjny polityka rachunkowa w tym zakresie będzie nadal kontynuowana, a wynik finansowy jest zabezpieczony rezerwami.